Histori të rrëfyera nga profeti Muhamed

Histori të rrëfyera nga profeti Muhamed (alejhi selam) – qëllime dhe dobi –

Historia e nëntëmbëdhjetë: Tre fëmijët që kanë folur që në djep.

Ebu Hurejra (radiallahu anhu) tregon se Profeti (alejhi selam) ka thënë: “Nuk kanë folur që në djep veçse tre (fëmijë):
I pari: Isai i biri i Merjemes -alejhi selam.
I dyti: Një fëmijë në kohën e Xhurejxhit.
Xhurejxhi ishte një burrë prej Beni Israilëve i përkushtuar pas adhurimit, i cili adhuronte Allahun në një manastir të vogël dhe kishte gjallë edhe nënën e tij.
Një ditë nëna e tij e përmalluar për të, shkon tek ai ndërkohë që ishte duke u falur.
Ebu Hurejra tregon mënyrën se si Profeti -alejhi selam- e përshkroi nënën e tij duke vënë dorën mbi vetulla dhe duke ngritur kokën për t’i thirrur atij.
Ajo i thirri: O Xhurejxh! Jam nëna jote, fol me mua!
Ai tha: O Zot! Falja është më e mirë apo përgjigja ndaj nënës sime? Ai zgjodhi të vazhdonte faljen dhe ajo iku.
Kur erdhi e nesërmja, ajo shkoi përsëri dhe ai përsëri ishte duke u falur. Ajo i thirri: O Xhurejxh! Jam nëna jote, fol me mua!
Ai tha: O Zot! Nënën time apo faljen? Ai zgjodhi të vazhdonte faljen dhe ajo u largua. Kur erdhi e nesërmja tjetër, ajo shkoi përsëri dhe ai përsëri ishte duke u falur. Ajo i thirri: O Xhurejxh?
Ai tha: O Zot! Nënën time apo faljen? – Ai prapë zgjodhi namazin.
Kjo gjë e mërziti nënën e tij ndaj dhe u lut: O Allah! Xhurejxhi është im bir. Unë i thirra atij dhe ai nuk mu përgjigj. O Allah! Mos ja merr atij shpirtin derisa t’i shohë gratë imorale!
(Profeti tha:) Ajo sikur të lutej për të rënë në të (në këtë sprovë) do të kishte rënë.
Një ditë kur Beni Israilët përmendën Xhurejxhin dhe adhurimin e tij, një grua imorale prej tyre e cila merrej për shembull për bukurinë e saj, u tha: Nëse doni e sprovoj atë për ju.
Ata i thanë: Po, duam.
Ajo shkoi dhe i’u paraqit atij mirëpo ai nuk e ktheu kokën nga ajo. Atëherë ajo shkoi tek një bari i cili strehohej te manastiri i tij dhe i’a ofroi veten atij. Ai ra në imoralitet me të dhe ajo mbeti shtatzënë.
Kur lindi, u tha (Beni Israilëve): Fëmija është i Xhurejxhit.
Ata (Beni Israilët) erdhën me sëpatat dhe lopatat e tyre ndërkohë që ai ishte duke u falur, dhe i thirrën: O Xhurejxh! O dyfytyrësh, zbrit! Por ai nuk u foli atyre dhe vazhdoi faljen.
Ata filluan t’a shembnin manastirin e tij dhe kur e pa këtë gjë Xhurejxhi zbriti. Ata i vendosën Xhurejxhit dhe asaj një litar në qafë, i nxorën përpara njerëzve duke i sharë dhe goditur dhe i shembën edhe manastirin.
Atëherë ai u tha: çfarë keni?
Ata i thanë: Ke bërë zina me këtë grua imorale dhe ajo ka lindur prej teje një djalë.
Ai qeshi dhe pastaj u tha: Ku është ai djalë?
Ata i thanë: Ja ku është! – dhe i’a sollën atij.
Ai u tha: Më lini sa të falem. Ai mori abdes, u fal dhe u lut dhe pastaj u kthye nga djali, i’a fërkoi kokën apo e thumboi në bark me gisht dhe i tha: Pashë Allahun o djalë! Kush është babai yt?
Ai (djali) tha: Babai im është bariu i deleve.
Ata kur e dëgjuan këtë gjë prej tij u kthyen nga Xhurejxhi duke e puthur dhe duke u fërkuar me të (për bereqet), dhe i thanë: A do që të ta ndërtojmë manastirin tënd me flori dhe serm?
Ai u tha: Nuk kam nevojë për këtë gjë, por bëjeni me baltë siç ka qenë.
Ata ashtu bënë dhe ai më pas u ngjit në të.

I treti: Një fëmijë prej Beni Israilëve. Ndërsa ishte duke pirë gji prej nënës së tij kalon një kalorës kryelartë mbi një kalë të shpejtë dhe me rroba të bukura.
Nëna e tij thotë: O Allah, ma bëj fëmijën tim si ky kalorës mbi një kalë si ky!
Fëmija e la gjirin, u kthye nga ai duke e parë dhe tha: o Allah, mos më bëj si ai! Pastaj u kthye nga gjiri për të thithur prej tij. Ebu Hurejra thotë: Sikur po e shoh Profetin -alejhi selam- duke thithur me gojë gishtin e tij tregues për të na treguar se si pinte gji fëmija.
Pastaj kalojnë disa njerëz me një robëreshë nga Abisinia duke e tërhequr atë me forcë, duke e goditur dhe duke i thënë: Ke bërë zina… Ke vjedhur…
Ndërsa ajo thoshte: Më mjafton Allahu, më i miri Mbështetës!
Nëna e tij tha: O Allah mos e bëj tim bir si ajo! Ai e la gjirin, vështroi drejt saj dhe pastaj tha: O Allah, më bëj si ajo!
Atëherë ata të dy filluan t’i flasin njëri-tjetrit.
Ajo i tha: Mu thaftë goja! Kaloi një burrë me një pamje të mirë dhe thashë: O Allah, ma bëj fëmijën tim si ai! Kurse ti the: O Allah, mos më bëj si ai! Njerëzit kaluan me këtë robëreshë duke e goditur dhe duke i thënë: Ke bërë zina… Ke vjedhur… – dhe unë thashë: O Allah, mos e bëj tim bir si ajo! Kurse ti the: O Allah, më bëj si ajo!
Ai i tha: O nëna ime! Ai kalorësi me veshje të bukur ishte tiran prej tiranëve. Ti kështu i kërkove Zotit tënd të më bëjë si një njeri prej njerëzve të zjarrit. Prandaj unë thashë: O Allah, mos më bëj si ai! Ndërsa kësaj i thanë: Ke bërë zina! – dhe ajo nuk kishte bërë zina. I thanë: Ke vjedhur! – dhe ajo nuk kishte vjedhur. E shanin, e godisnin dhe i bënin padrejtësi, kurse ajo thoshte: Më mjafton Allahu! Prandaj thashë: O Allah më bëj si ajo!”
E transmeton Buhariu, Muslimi etj.

Qëllimi i rrëfimit: Kjo histori është rrëfyer për të treguar për një mrekulli të Allahut, dhe që është të folurit e fëmijëve në djep në fazën e parë të jetës së tyre, sepse ata zakonisht në këtë fazë mbahen në djep.
Njeriu në dallim nga shumë krijesa të tjera e ka aftësinë e të folurit, mirëpo ai nuk mund t’a përdorë atë në fazën e parë të jetës së tij sepse nuk e ka as zhvillimin e duhur fizik dhe as atë mendor. Kështu, ai në këtë fazë nuk e ka të mundshme të shprehet e aq më tepër të sjellë gjykime të drejta dhe lajme të vërteta.
Në këto raste të përmendura në hadith, këta fëmijë jo vetëm që folën por edhe sollën lajme të vërteta e gjykime të drejta, ku secili prej tyre përbën një mrekulli më vete dhe përmban dobi të shumta.
Kur e vërteta bëhet e vështirë për t’u njohur dhe ata që janë kapur pas saj kanë nevojë të ndihmohen, Allahu i Madhëruar për ndonjë urtësi të Tijën ndërhyn qoftë edhe me mrekulli duke e thyer ligjin e zakonshëm për t’a nxjerrë të vërtetën në pah. Nëse Ai nuk e bën këtë në dynja për ndonjë urtësi të Tijën do t’a bëjë në ahiret, siç thuhet në Kuran:

“يَوْمَئِذٍ تُعْرَضُونَ لَا تَخْفَى مِنْكُمْ خَافِيَةٌ”

“Atë ditë do të shfaqeni dhe asgjë rreth jush nuk do të mbetet e fshehtë.” 

Nxjerrja e së vërtetës me anë të mrekullisë ka ndodhur edhe herë të tjera në mesin e Beni Israilëve, dhe rasti i lopës së verdhë i përmendur në suren El-Bakare ku me një pjesë të saj u ringjall një burrë i vrarë për të treguar vrasësin e tij, është një prej tyre.

Dobitë e përfituara nga kjo histori:

E para: Duhet besuar se mrekullia e të folurit në djep nuk ka ndodhur veçse tre herë, sepse hadithi e kufizon atë në tre raste.

Në lidhje me rastet e tjera të përmendura nëpër librat e haditheve apo të historisë, sheih Albani -Allahu e mëshiroftë- thotë: “Nuk kam gjetur ndonjë hadith të saktë që mund t’a kundërshtojë këtë kufizim, me përjashtim të asaj që përmendet në historinë e djalit që i përket popullit të hendeqeve. Aty thuhet se ai i tha nënës së tij: Oj nëna ime! Hidhu, se ti je në të vërtetën!
Në këtë ngjarje sipas versionit të imam Ahmedit thuhet se djali ishte në gji, ndërsa te versioni i imam Muslimit nuk përmendet kjo gjë. Disa prej dijetarëve për të bashkuar mes haditheve kanë thënë se ai nuk ka qenë në djep. Allahu e di më se miri!”
Fjala e tij [nuk ka qenë në djep] është mendim i shprehur nga imam Neveviu, i cili thotë: “Përgjigja është se ai fëmijë nuk ka qenë në djep por më i madh sesa ai që mbahet në djep, edhe pse ishte i vogël.”

E dyta: Rasti i profetit Isa -alejhi selam- qëndron më lart se dy rastet e tjera, dhe ndoshta për këtë gjë është përmendur i pari në hadith.
Kjo sepse Isai -alejhi selam- foli për të mbrojtur ndershmërinë e nënës së tij fisnike dhe për të paralajmëruar ardhjen e tij si profet me porositë e Allahut, siç përshkruhet në Kuranin Fisnik:

“قَالَ إِنِّي عَبْدُ اللَّهِ آتَانِيَ الْكِتَابَ وَجَعَلَنِي نَبِيًّا * وَجَعَلَنِي مُبَارَكًا أَيْنَ مَا كُنْتُ وَأَوْصَانِي بِالصَّلَاةِ وَالزَّكَاةِ مَا دُمْتُ حَيًّا * وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا”

“Ai tha: Unë jam rob i Allahut. Ai më ka dhënë librin dhe më ka bërë profet. * Më ka bërë të begatë kudo që të jem dhe më ka porositur për namaz dhe zekat sa të jem gjallë. * Më ka bërë të sjellshëm me nënën time dhe nuk më ka bërë arrogant të pikëlluar.” 

Kjo renditje gjithashtu mund të tregojë edhe renditje kohore, që do të thotë se Isai -alejhi selam- është i pari që ka folur në djep dhe dy rastet e tjera vijnë pas tij. Allahu e di më së miri!

E treta: Rasti i djalit të gruas imorale me Xhurejxhin. Nëse ka ndodhur pas Isait -alejhi selam- atëherë Xhurejxhi mund të jetë prej ndjekësve të tij.
Kjo, sepse veprimet e Xhurejxhit ngjajnë me ato të murgjve dhe murgëria është shfaqur te ndjekësit e Isait -alejhi selam- siç do të vijë më poshtë.
Ja dy përshkrime në hadith që mund të tregojnë për këtë gjë:
1- Ndërtimi i manastireve për adhurim është vepër e murgjve dhe vendi ku Xhurejxhi bënte adhurimet ishte manastir, siç thotë edhe hadithi.
Fjala manastir në arabisht është [Saumeah], dhe në Kuran është përmendur së bashku me disa faltore të tjera ku Allahu i Madhëruar thotë:

“وَلَوْلَا دَفْعُ اللَّهِ النَّاسَ بَعْضَهُمْ بِبَعْضٍ لَهُدِّمَتْ صَوَامِعُ وَبِيَعٌ وَصَلَوَاتٌ وَمَسَاجِدُ يُذْكَرُ فِيهَا اسْمُ اللَّهِ كَثِيرًا”

“Sikur Allahu të mos u kishte dhënë njerëzve mundësinë për t’u mbrojtur nga njëri-tjetri, do të shkatërroheshin manastiret (Sauami), kishat (Bijeu), sinagogat (Saleuat) dhe xhamitë në të cilat përmendet shumë emri i Allahut.” 

Fjala [Sauami] është shumësi i fjalës [Saumeah] të cilën e përmendëm pak më lartë, dhe siç thotë Ibn Kethiri -Allahu e mëshiroftë: Ato janë faltore të vogla të murgjve të krishterë.
Për këtë shkak kjo fjalë është përkthyer në shqip me fjalën manastire. Manastiret në origjinën e tyre janë ndërtesa të ngushta por të larta, gjë kjo që e tregon edhe fakti se nëna e Xhurejxhit për t’i thirrur atij e ngrinte kokën lart.
Fjala [Bijeu] d.m.th. faltoret e të krishterëve gjithashtu, por më të mëdha se ato të murgjve dhe për një numër më të madh njerëzish. Prandaj dhe është përkthyer në shqip me fjalën kisha.
Fjala [Saleuat] d.m.th. faltoret e hebrenjve, dhe prandaj është përkthyer në shqip me fjalën sinagogë.
2- Faltorja e Xhurejxhit ishte larg zonës së banuar siç janë deri në ditët e sotme manastiret e murgjve.
Kjo, sepse nëna e Xhurejxhit përmallohej për të dhe shkonte herë pas here për t’a takuar ngase nuk e shihte atë çdo ditë.

E katërta: Murgjëria është vepër e shpikur prej adhuruesve dhe nuk ka qenë asnjëherë e kërkuar prej Allahut të Madhëruar, sepse Xhurejxhi edhe lavdërohet për përkushtimin e tij edhe kritikohet për humbjen e detyrave të tjera ngase merrej me adhurim.
Murgjëria është largimi nga njerëzit, nga martesat dhe nga kënaqësitë e dynjasë për t’u marrë me adhurim. Allahu i Madhëruar në lidhje me këtë dukuri thotë:

“ثُمَّ قَفَّيْنَا عَلَى آثَارِهِمْ بِرُسُلِنَا وَقَفَّيْنَا بِعِيسَى ابْنِ مَرْيَمَ وَآتَيْنَاهُ الْإِنْجِيلَ وَجَعَلْنَا فِي قُلُوبِ الَّذِينَ اتَّبَعُوهُ رَأْفَةً وَرَحْمَةً وَرَهْبَانِيَّةً ابْتَدَعُوهَا مَا كَتَبْنَاهَا عَلَيْهِمْ إِلَّا ابْتِغَاءَ رِضْوَانِ اللَّهِ فَمَا رَعَوْهَا حَقَّ رِعَايَتِهَا فَآتَيْنَا الَّذِينَ آمَنُوا مِنْهُمْ أَجْرَهُمْ وَكَثِيرٌ مِنْهُمْ فَاسِقُونَ”

“Më pas dërguam Isain, të birin e Merjemes. Ne i dhamë atij Ungjillin kurse në zemrat e pasuesve të tij mbollëm butësi dhe mëshirë. Sa për murgjërinë, ata e shpikën vetë për të arritur kënaqësinë e Allahut. E megjithatë, ata nuk i’u përmbajtën si duhet për saj. Kështu, Ne u dhamë besimtarëve të vërtetë shpërblimin e merituar sado që shumë prej tyre janë të pabindur.” 

Ky ajet përmban tre fakte:
1- Murgjëria është vepër e shpikur prej adhuruesve dhe jo e kërkuar prej Allahut të Madhëruar.
2- Murgjëria është shfaqur në umetin e Isait -alejhi selam.
3- Ata pasi e shpikën murgjërinë nuk arritën t’i përmbahen asaj.
Shtrëngimet në fe janë bidate dhe nuk rezulton prej tyre veçse shkatërrim, sepse ato janë mbi mundësinë e njeriut. Sehl bin Hunejf -radiallahu anhu- tregon se Profeti -alejhi selam- ka thënë: “Mos i shtrëngoni vetet tuaja në fe (mbi atë që është kërkuar), sepse ata që ishin para jush u shkatërruan kur i shtrënguan vetet e tyre. Do t’i gjeni çfarë ka mbetur prej tyre nëpër manastire.” 
Allahu i Madhëruar i ka lavdëruar murgjit dhe priftërinjtë disa herë në Kuran, dhe kjo në përgjithësi për përkushtimin e tyre dhe jo për bidatin. Për qëllim janë ata të cilët e ruajtën besimin e drejtë të Isait -alejhi selam- dhe nuk u përzien me shirk.

E pesta: Ata që bien në bidate nga dëshira për të shtuar adhurimet apo nga respekti i tepruar i disa shenjave të fesë, Allahu mund t’i përgjigjet duasë së tyre në rast zullumi.
Kjo sepse Allahu i Madhëruar i’u përgjigj lutjes së Xhurejxhit, madje ndryshe nga ata që bien në bidate shirku dhe kufri edhe mund të shpërblehen për mundin e tyre por jo për bidatin e tyre.
Sheihul-Islam Ibn Tejmije -Allahu e mëshiroftë- në lidhje me bidatin e mevludit (festimit të ditëlindjes së profetit Muhamed -alejhi selam-) thotë: “Bidatet që bëjnë disa njerëz duke ndjekur të krishterët në ditëlindjen e Isait (alejhi selam), ose nga dashuria për profetin Muhamed (salallahu alejhi ue selam) dhe madhërimin e tij, Allahu mund t’i shpërblejë ata për këtë dashuri dhe për mundin e tyre por jo për bidatet.”
Fjala e tij [por jo për bidatet] është përjashtim për ta, sepse Profeti -alejhi selam- thotë: “Kush punon një punë e cila nuk është sipas udhëzimit tonë, ajo do të refuzohet.” 

E gjashta: Adhurimi i pandërprerë është teprim në fe, sepse mos-ndërprerja e tij u bë shkak për mërzitjen e nënës së Xhurejxhit, lutjen kundër tij dhe pranimin e duasë së saj nga Allahu i Madhëruar.
Jemi njoftuar se për këtë shkak janë shkatërruar Ehli Kitabi, siç theksohet në hadith: “Profeti -alejhi selam- njëherë kur fali ikindinë, një burrë u ngrit (përsëri) për t’u falur. Atë e pa Omeri dhe i tha: Ulu, sepse Ehlu Kitabi janë shkatërruar kur nuk u bënë namazeve të tyre ndërprerje! Atëherë Profeti -alejhi selam- tha: Punë të mirë bëri i biri i Hatabit.” 
Muavija -radiallahu anhu- tregon: “Profeti -alejhi selam- na ka urdhëruar të mos e lidhim namazin me namaz derisa të flasim apo të dalim.” 
Fjala e tij [derisa të flasim] d.m.th. dhikër apo fjalë.
Fjala e tij [apo të dalim] d.m.th. me largim nga xhamia apo me zhvendosje nga vendi i faljes.

E shtata: Lejohet interpretimi i veprimeve të dikujt nëse ka dobi, sepse Profeti -alejhi selam- interpretoi thirrjen e nënës së Xhurejxhit dhe të ushqyerit me gji të vogëlushit.
Kadi Ijadi (dijetar dhe komentues hadithesh i vdekur në vitin 544 H) thotë: “Interpretimi që i bëri Profeti -alejhi selam- të ushqyerit me gji të vogëlushit dhe thirrjen e nënës së Xhurejxhit, tregon se lejohet interpretimi i veprimeve nëse nuk përmban përqeshje apo moral të ulët, dhe bëhet për të qartësuar një njohuri apo për të plotësuar një dobi.”
Fjala e tij [nëse nuk përmban përqeshje apo moral të ulët] ka për qëllim atë që transmetohet nga Aishja -radiallahu anha- e cila thotë: Imitova te Profeti -alejhi selam- një burrë dhe ai më tha: “Nuk më pëlqen të imitoj dikë edhe sikur të më jepen aq e kaq prej të mirave të dynjasë.” 
Kjo sepse imitimi kryesisht bëhet për përqeshje dhe përqeshja është e mallkuar në Kuran, siç thuhet në ajetin: “Mjerë për ata që përqeshin dhe tallin të tjerët.” 

E teta: Përgjigja e prindërve ka më përparësi se vazhdimi në namazet vullnetare, sepse sikur të mos ishte kjo përparësi nuk do t’i ishte përgjigjur Allahu duasë së nënës së Xhurejxhit.
Ibn El-Mulekin thotë: “Nuk është detyrë t’u përgjigjesh kur je në namaz farz nëse koha është drejt përfundimit, dhe po ashtu nëse koha nuk është drejt përfundimit dhe namazin e ke filluar sepse kur fillohet nuk duhet të ndërpritet ndryshe nga ç’mendon imam Shafiu. Ndërsa kur namazi është nafile u përgjigjet atyre nëse e di se mos përgjigjja i mundon ata.”
Ai fjalën e tij; [Nuk është detyrë t’u përgjigjesh kur je në namaz farz] e shpjegon në këtë mënyrë: “Kjo sepse detyra e Allahut ka më shumë përparësi se detyra e robit. Dijetarët thonë: është e pëlqyeshme të shpejtojë t’u përgjigjet atyre.”
Ndërsa fjala e tij; [dhe po ashtu nëse koha nuk është drejt përfundimit dhe namazin e ke filluar], si duket ka për qëllim përjashtimin e rastit kur namazin nuk e ke filluar. Ka ardhur një transmetim nga Muxhahidi -Allahu e mëshiroftë- ku thuhet se nxënësi i tij El-Auam -Allahu e mëshiroftë- e ka pyetur atë: Si veprohet nëse bëhet ikameti dhe ndonjërit i thërret nëna apo babai? Ai më tha: T’ju përgjigjet atyre.”
Ibn Mulekini -Allahu e mëshiroftë- në lidhje me Xhurejxhin mendon se ai sipas rregullave të tij fetare duhet t’a ketë patur të lejuar të folurit në namaz, dhe thotë: “Hadithi tregon se fjalët në namaz sipas sheriatit të Xhurejxhit nuk kanë qenë të ndaluara. Kështu, kur ai nuk i’u përgjigj nënës së tij ndërkohë që e kishte të lejuar këtë gjë, atëherë Allahu i Madhëruar i’a pranoi duanë e nënës kundër tij.
Fjalët në namaz kanë qenë të lejuara edhe në sheriatin tonë, derisa zbriti fjala e Allahut:

“وَقُومُوا لِلَّهِ قَانِتِينَ”

“Qëndroni para Allahut me përkushtim.”

Kjo që ai thotë në lidhje me sheriatin tonë është transmetuar nga Zejd bin Erkam -radiallahu anhu- i cili thotë: “Ne flisnim në namaz në kohën e Profetit -alejhi selam- dhe ndonjëri prej nesh i fliste shokut të tij për ndonjë nevojë, derisa zbriti ajeti: “Qëndroni para Allahut me përkushtim.” – dhe u urdhëruam të heshtim.

E nënta: Duaja e prindit në lidhje me fëmijën e tij është e pranuar edhe kur bëhet kundër tij, prandaj duhet të ruhemi nga pakënaqësitë e prindërve.
Profeti -alejhi selam- thotë: “Tre dua janë të pranuara dhe nuk ka dyshim në to; duaja e babait, duaja e udhëtarit, dhe duaja e atij që i është bërë padrejtësi.” 
Shpjeguesit e haditheve thonë: “Janë veçuar këta të tre në lidhje me përgjigjen e duasë për shkak të shkëputjes së çdo lidhjeje tjetër përveç lidhjes me Allahun në lutjen e tyre të sinqertë, ndjeshmërisë së zemrës, përthyerjes së shpirtit dhe situatës së vështirë.”
Fjala e Profetit -alejhi selam- [duaja e babait], sipas disa versioneve të tjera të hadithit herë vjen me tekst [duaja e babait për fëmijën e tij] dhe herë vjen [duaja e babait kundër fëmijës së tij], çka do të thotë se janë për qëllim të dyja rastet.
El-Mudh’hirij -Allahu e mëshiroftë- thotë: “Duaja e babait për keq pranohet nëse fëmija nuk sillet mirë me të, si p.sh. kur e kundërshton babain e tij në atë që e ka detyrë t’i bindet. Babait në këtë rast i bëhet zullum dhe prandaj i pranohet duaja, dhe nëna në këtë çështje është njësoj si babai.”

E dhjeta: Imoraliteti është vepër e shëmtuar sipas gjithë ymeteve që kanë njohur mësimet profetike, sepse njerëzit mbajtën qëndrim për shkak të saj edhe ndaj Xhurejxhit edhe ndaj robëreshës nga Abisinia.
Allahu i Madhëruar në lidhje me imoralitetit në Kuran, thotë:

“وَلَا تَقْرَبُوا الزِّنَا إِنَّهُ كَانَ فَاحِشَةً وَسَاءَ سَبِيلًا”

“Mos i’u afroni zinasë se ajo është ndyrësi dhe rrugë e keqe.” 

Ky ajet e përshkruan zinanë me dy cilësi:
1- Zinaja është ndyrësi.
Kjo sepse natyra e pastër njerëzore e refuzon atë, siç thotë imam Ibn El-Kajjim -Allahu e mëshiroftë: “Ndyrësi është ajo punë e pistë e cila ka arritur në kulmin e saj derisa është ngulitur në mendjet e njerëzve madje edhe tek disa kafshë. Transmeton Buhariu se Amr bin Meimun El-Eudij i cili ka jetuar në kohën e Profetit (alejhi selam) por nuk e ka takuar atë, ka thënë: [Kam parë në kohën e injorancës një majmune që kishte bërë zina. Majmunët ishin mbledhur rreth saj për t’a gjuajtur me gurë dhe unë gjuajta bashkë me ta.]”
2- Zinaja është rrugë e keqe.
Kjo sepse ku do që gjendet zinaja gjenden; konfliktet, mosbesimi, vrasjet, sëmundjet, turpi, poshtërimi, varfëria etj.

E njëmbëdhjeta: Syfaqësia është cilësi e shëmtuar, sepse njerëzit reaguan shumë ashpër ndaj Xhurejxhit kur menduan se shtirej si i devotshëm dhe e njihnin për burrë të sinqertë.
Nga përshkrimi i hadithit shihet se njerëzit i dhanë atij të gjitha llojet e dënimeve:
1- Dënim moral duke e sharë dhe fyer me fjalën: O dyfytyrësh!
2- Dënim fizik duke e lidhur dhe e goditur.
3- Dënim me shkatërrim pasurie duke i’a prishur manastirin.
Dyfytyrëshit kështu janë edhe tek Allahu i Madhëruar, siç thotë Profeti -alejhi selam: “Njeriu më i keq te Allahu ditën e kiametit është dyfytyrëshi, i cili disave u shkon me një fytyrë dhe disave me një tjetër.” 
Atyre u shkatërrohen punët e tyre të mira, siç jemi njoftuar nga Profeti -alejhi selam: “Disa njerëz vijnë ditën e kiametit me punë të mira sa malet e Tihames dhe Allahu i bën ato pluhur. I thanë: Na i përshkruaj ata o i dërguari i Allahut. Ai u tha: Janë ata njerëz të cilët kur veçohen me të ndaluarat e Allahut i shkelin ato.” 

E dymbëdhjeta: Sinqeriteti ka si tipar të jashtëm qetësinë, sepse Xhurejxhi i sinqertë edhe pse në një situatë të vështirë nuk e humbi toruan dhe mbështetjen te Allahu i Madhëruar.
Qetësia e Xhurejxhit shfaqet te disa punë të tij:
1- Kur i treguan shkakun se pse po vepronin me të në atë mënyrë, ai qeshi me keqardhje.
2- Nuk e harroi Allahun, mori abdes dhe u fal për t’i kërkuar Atij ndihmë.
3- Ai me plot siguri te Allahu i Madhëruar e qëlloi fëmijën për të treguar vet me gojën e tij të vërtetën.
Profeti -alejhi selam- thotë: “Sinqeriteti është qetësi dhe gënjeshtra është shqetësim.” 
Allahu i Madhëruar ka bërë një lidhje mes gjuhës së robit dhe zemrës së tij, dhe kur ai tregon të vërtetën zemra rri e qetë. Ndërsa kur robi gënjen ajo frikësohet dhe shenjat e saj duken në belbëzimet e gojës. Allahu i Madhëruar në lidhje me munafikët thotë:

“وَلَوْ نَشَاءُ لَأَرَيْنَاكَهُمْ فَلَعَرَفْتَهُمْ بِسِيمَاهُمْ وَلَتَعْرِفَنَّهُمْ فِي لَحْنِ الْقَوْلِ”

“Sikur të donim do të bënim që t’i njihje nga pamjet e tyre, por do t’i njohësh ata në shkarjet e gojës.” 

Sheihul-Islam Ibn Tejmije në lidhje me ajetin thotë: “Njohja e munafikut në shkarjet e gojës ndodh patjetër, ndërsa njohja e tij nga pamja ndodh nën dëshirën e Allahut.”

E trembëdhjeta: Akuzimi i njerëzve të ndershëm me vepra të turpshme të cilat nuk i kanë kryer është gjynah i madh te Allahu i Madhëruar, sepse Ai ndërhyri me fuqinë e tij për t’i përgënjeshtruar ato.
Allahu i Madhëruar në Kuran thotë:

“وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَانًا وَإِثْمًا مُبِينًا”

“Ata që i lëndojnë besimtarët dhe besimtaret duke i akuzuar për diçka që nuk e kanë bërë, në të vërtetë e kanë ngarkuar veten me një gënjeshtër të madhe (buhtan) dhe një gjynah të qartë.” 

Fjala [Buhtan] të cilën e përkthyem [gënjeshtër e madhe], në gjuhën arabe përdoret për atë gënjeshtër e cila është aq e shëmtuar sa njeriu kur e dëgjon e habit dhe e huton.
Ndërsa fjala e tij [gjynah i qartë] ka për qëllim ato gjynahe të mëdha në të cilat nuk ka aspak dyshim se janë të tilla. Ndoshta për këtë ndihmojnë dy hadithe të Profetit -alejhi selam- ku thoshte: “Kamata më e rëndë është të përfolësh nderin e myslimanit pa të drejtë.” 
Ndërsa në një hadith tjetër thotë: “Të hajë burri një dirhem kamatë duke e ditur atë, është më e rëndë se tridhjetë e gjashtë herë të kryesh zina.” 
Nëse një dirhem kamatë është më i rëndë se tridhjetë e gjashtë herë zina, atëherë përfolja e nderit të myslimanit të pafajshëm e cila është kamata më e rëndë është shumë herë më shumë se tridhjetë e gjashtë herë zina. Allahu na ruajt!

E katërmbëdhjeta: Kush mundohet t’i bëjë gropën besimtarit do të bier vet brenda, sepse ata që u munduan t’a dëmtojnë me dredhi Xhurejxhin i demaskoi Allahu.
Allahu i Madhëruar në Kuran thotë:

“وَلَا يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ”

“Nuk e pëson nga dredhia e keqe veçse ai që e kurdis atë.”

Dijetarët në komentimin e këtij ajeti thonë: “Ajeti ka për qëllim përfundimin e dredhive, sepse në përfundim nuk do t’a pësojnë prej tyre veçse ata që i kanë kurdisur ato.”
Allahu ka premtuar se është me ata që i druhen Atij dhe veprojnë punë të mira, siç thuhet në Kuran:

“إِنَّ اللَّهَ مَعَ الَّذِينَ اتَّقَوْا وَالَّذِينَ هُمْ مُحْسِنُونَ”

“Vërtet, Allahu është me ata që i druhen Atij dhe që janë punëmirë.” 

Dijetarët thonë: Fjala [me] tregon kujdes të veçantë prej Allahut; me mbrojtje, përkrahje, ndihmë dhe fitore.
Dhe kështu zullumqari kurrë nuk do t’ia arrijë qëllimit të tij, siç thotë Allahu i Madhëruar:

“إِنَّهُ لَا يُفْلِحُ الظَّالِمُونَ”

“Me të vërtetë, zullumqarët nuk i’a dalin mbanë.” 

E pesëmbëdhjeta: Është e pëlqyeshme të falet namaz para duasë për gjëra të rëndësishme, siç bëri Xhurejxhi për duanë e tij që Allahu t’a nxirrte në pah të vërtetën.
Allahu i Madhëruar në Kuran thotë:

“يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اسْتَعِينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلَاةِ”

“O besimtarë! Kërkoni ndihmë për veten nëpërmjet durimit dhe namazit.”

Imam Taberiu në komentimin e ajetit sqaron se domethënia e tij është: “O ju që keni besuar, kërkoni ndihmë nëpërmjet durimit dhe namazit sepse me durim ndaj fatkeqësive arrini kënaqësinë Time, dhe me namaz për Mua pranohen kërkesat dhe kryhen nevojat tuaja.”
Bazuar në këtë porosi të Allahut të Madhëruar, në librat e fikhut përmendet edhe një lloj namazi që quhet “Namazi i nevojës”, origjina e të cilit kthehet te adetet e profetëve. Ata kur gjendeshin në ndonjë vështirësi shpejtonin për në namaz.” Siç e gjejmë edhe te porositë e Profetit -alejhi selam.
Uthman bin Hunejf -radiallahu anhu- tregon: “Një burrë i verbër erdhi te Profeti -alejhi selam- dhe i tha: Lute Allahun të më shërojë! Ai i tha: Nëse do lutem për ty, dhe nëse do duro dhe kjo është më e mirë për ty në ahiret. Ai i tha: Jo, lutju Allahut për mua! Atëherë Profeti -alejhi selam- e urdhëroi të marrë mirë abdes, të falë dy rekate dhe të lutet me këto fjalë:
“O Allah, të lutem dhe të drejtohem ty me profetin tënd Muhamedin, profetin e mëshirës! O Allah pranoje ndërmjetësimin e tij për mua!” Burri ashtu bëri dhe u shërua.

E gjashtëmbëdhjeta: Abdesi është veprim i njohur edhe te umetet e kaluara, sepse Xhurejxhi para duasë së tij mori abdes.
Ibn Haxher El-Askalani (komentues i njohur i haditheve) thotë: “Ky hadith tregon se abdesi nuk është veçanti e këtij ymeti (umeti i Muhamedit -alejhi selam-) në kundërshtim me atë që pretendon ndryshe. Diçka e tillë është përmendur edhe në historinë e Ibrahimit -alejhi selam- në ngjarjen mes Sarës dhe mbretit tiran.”
Ajo që thotë në lidhje me abdesin e përmendur në historinë e Ibrahimit -alejhi selam- është abdesi i Sarës, siç thuhet në hadith: “Ajo u ngrit, mori abdes, u fal dhe tha: O Allah, nëse kam besuar në Ty dhe në profetin Tënd dhe kam ruajtur nderin tim vetëm për burrin tim, mos i’a mundëso atij jobesimtari të ma shkelë atë!”
Kështu pra abdesi nuk është veçanti e këtij umeti por veçanti e tij është tejemumi (pastrimi me dhe kur nuk ka ujë), siç ka ardhur në hadithin ku Profeti -alejhi selam- duke treguar për të veçantat e tij, mes të tjerash thotë: “… dhe më është bërë toka xhami dhe pastrim. Kudo që më zë koha e namazit (dhe nuk gjej ujë) fërkoj tokën dhe falem.”
Gjurmët e abdesit i gjejmë edhe në atë çka ka mbetur sot në duart e Ehli Kitabit prej Teuratit, dhe ja çfarë thuhet në librat e tyre.
Në Bibël thuhet: “Pastaj (Musai) vuri legenin midis çadrës së mbledhjes dhe altarit dhe e mbushi me ujë për t’u larë. Me këtë ujë, Musai, Haruni dhe bijtë e tij lanin duart dhe këmbët kur hynin në çadrën e mbledhjes dhe kur i afroheshin altarit. Ata laheshin ashtu si e kishte urdhëruar Zoti Musain.” 

E shtatëmbëdhjeta: Zhdëmtimi i pasurisë së dëmtuar bëhet me zëvendësimin fizik të saj me atë që është e barabartë me të, siç bënë njerëzit me manastirin e Xhurejxhit duke i’a kthyer atë në gjendjen e mëparshme.
Kështu ka gjykuar edhe Profeti -alejhi selam- në një rast të tillë siç tregon Enesi -radiallahu anhu-: “Njëra prej grave të Profetit -alejhi selam- i dhuroi atij ushqim në një tepsi, dhe Aishja -radiallahu anha- e goditi atë (tepsinë) me dorë dhe ajo ra përtokë dhe u thye. Profeti -alejhi selam- tha: Kjo është nga xhelozia e nënës suaj. Të zëvendësohet ushqimi me ushqim dhe tepsia me tepsi.” 
Sheihul-islam Ibn Tejmije -Allahu e mëshiroftë- në lidhje me pasurinë e grabitur kur shkatërrohet dhe nuk është i mundshëm kthimi i saj, thotë: “Pasuria e grabitur (nëse shkatërrohet) kompensohet fizikisht me atë që është e barabartë me të, në peshë, në masë etj. kur është e mundshme, përndryshe kompensohet me vlerën e saj.”
Pra, nuk kalohet te kompensimi financiar veçse nëse bëhet i pamundur kompensimi fizik me gjëra të barabarta dhe identike me të.

E tetëmbëdhjeta: Shumë njerëz në këtë botë mund të duken të mirë dhe në realitet janë të këqij, si dhe anasjelltas. Shumë të tjerë mund të duken të këqij dhe në realitet janë të mirë, prandaj njeriu duhet të jetë i kujdesshëm në lidhje me gjykimin e njerëzve.
Këtë e shohim qartë te historia e tretë, sepse në të dyja rastet e përmendura; rasti i kalorësit dhe rasti i robëreshës, realiteti i tyre ishte ndryshe nga çfarë mendohej. Ky lloj mendimi ndodh shpesh në jetën e përditshme, herë për shkak të nxitimit dhe herë për shkak të hipokrizisë.
Rasti i nxitimit është kur njeriu gjykon ndaj të tjerëve bazuar në rrethana të jashtme pa u mbështetur në fakte reale. Një rast i tillë ka ndodhur edhe në kohën e Profetit -alejhi selam- dhe që është bërë shkak për zbritjen e këtij ajeti Kuranor:

“يَاأَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِنْ جَاءَكُمْ فَاسِقٌ بِنَبَإٍ فَتَبَيَّنُوا أَنْ تُصِيبُوا قَوْمًا بِجَهَالَةٍ فَتُصْبِحُوا عَلَى مَا فَعَلْتُمْ نَادِمِينَ”

“O ju që keni besuar! Nëse ndonjë i pandershëm u sjell ndonjë lajm sigurohuni mirë (nëse është i vërtetë), për të mos i bërë dëm ndokujt padashje e të pendoheni për atë që keni bërë.” 

Ibn Abasi -radiallahu anhu- në lidhje me ajetin, thotë: “Profeti -alejhi selam- dërgoi Uelid bin Ukbe për te fisi Beni Mustalik për të marrë zekatin e mbledhur. Ata kur e morën vesh lajmin u gëzuan dhe dolën për të pritur të dërguarin e Profetit -alejhi selam-. Uelidi kur u lajmërua për këtë gjë u frikësua dhe u kthye mbrapsht. Ai shkoi te Profeti -alejhi selam- dhe i tha: O i dërguar i Allahut! Beni Mustalikët e penguan zekatin dhe synuan të më vrasin. Atëherë Profeti -alejhi selam- u zemërua shumë dhe nisi një skuadër ushtarake kundër Harithit (prijësit të Beni Mustalikëve). Ndërkohë vjen Harithi me shokët e tij dhe në të dalë të Medinës takohet me skuadrën. Ata thanë: Ky është Harithi!

Ai u tha: Për ku jeni nisur? Ata i thanë: Për tek ti. Ai u tha: Pse? Ata i thënë: Profeti -alejhi selam- kishte nisur për te ti Uelid bin Ukbe dhe ai u kthye dhe pretendoi para Profetit -alejhi selam- se ti i’a pengove zekatin dhe synove t’a vrasësh atë. Ai u tha: Jo, pasha Atë që e ka dërguar Muhamedin me të drejtën, as nuk e kam parë dhe as nuk më ka ardhur. Kur arriti, Profeti -alejhi selam- i tha: E pengove zekatin dhe synove të vrasësh të dërguarin tim? Ai i tha: Jo, pasha Atë që të ka dërguar ty me të drejtën, as nuk e kam parë dhe as nuk më ka ardhur.

Nuk jam nisur për këtu veçse pasi pashë se nuk po vinte i dërguari i profetit të Allahut, sepse patëm frikë se mos e ka kthyer atë ndonjë urdhër prej teje për shkak të ndonjë zemërimi. Allahu na ruajtë prej zemërimit të Tij dhe zemërimit të profetit të Tij! Pastaj zbriti ajeti……”
Rasti i hipokrizisë është kur njerëzit me veprimet dhe qëndrimet e tyre mashtruese na bëjnë të gjykojmë ndryshe nga ç’janë në të vërtetë. Allahu i Madhëruar kur përmend munafikët në Kuran, thotë:

“وَإِذَا رَأَيْتَهُمْ تُعْجِبُكَ أَجْسَامُهُمْ وَإِنْ يَقُولُوا تَسْمَعْ لِقَوْلِهِمْ كَأَنَّهُمْ خُشُبٌ مُسَنَّدَةٌ”

“Kur i shihni ata pamja e tyre e bukur u mahnit, e nëse flasin ju i dëgjoni fjalët e tyre. E megjithatë, ata janë si trungje të mbështetura.” 

Ibn El Kajimi kur i përshkruan ata, thotë: “Trupa të bukur, gjuhë magjepsëse, oratori të hollë, por zemra të ndyra dhe shpirtra të dobët. Ata janë si trungje të mbështetura të cilat nuk kanë fruta, janë shkulur nga vendi ku ishin mbjellë dhe janë mbështetur pas ndonjë muri që të mos i shkelin kalimtarët.”

Poeti arab thotë:

Mos të të mashtrojë e jashtmja dhe pamja,
nëntë të dhjetat e atyre që sheh janë si lopë.
I sheh ata të shpërndarë si retë,
që për gjënë e gjallë asnjë pikë ujë s’mbajnë dot.
Në pemën e selvisë shembull ata kanë,
ajo është e bukur, por fruta s’jep kurrë.

E nëntëmbëdhjeta: Arroganca dhe tirania janë cilësi të banorëve të zjarrit, sepse djali në historinë e tretë i tha nënës së tij: [I kërkove Zotit tënd të më bëjë si një njeri prej njerëzve të zjarrit].
Fjala [Xhebbar] e përdorur në hadith për të treguar këtë cilësi sipas gjuhës arabe, përdoret për atë të lartin që nuk arrihet me dorë. Dhe thuhet për palmën e madhe apo për kalin e madh Xhebbar. Ndërsa në përdorimin e Kuranit këtë fjalë e gjejmë si cilësi të Allahut të Madhëruar dhe cilësi të njerëzve arrogantë.
Në lidhje me Allahun kjo cilësi do të thotë: Sundimtari i madh dhe i fortë që i nënshtron krijesat sipas dëshirës së Tij. Profeti -alejhi selam- në ruku thoshte: “I lartësuar qoftë ai që ka sundimin, pushtetin, kryelartësinë dhe madhështinë!” 
Ndërsa në lidhje me njerëzit arrogantë përdoret për ata që tregojnë mendjemadhësi me forcë ndaj ligjeve të Allahut dhe robërve të Tij, duke u shëmbëllyer me Të në cilësitë e veçanta.
Profeti -alejhi selam- në vërtetim të fjalës së djalit, thotë: “Ditën e kiametit një pjesë e zjarrit do të shfaqet me dy sy që shohin, me dy veshë që dëgjojnë dhe me gjuhë që flet dhe thotë: Jam autorizuar për tre veta: arrogantin kokëfortë, ai që adhuron me Allahun zota të tjerë, dhe ata që gdhendin skulptura.”

E njëzeta: Atij që i është bërë zullum ka përparësi tek Allahu, sepse fëmija bëri dua që të jetë si robëresha të cilës i kishin bërë zullum. Edhe në Kuran kemi një rast ku një prej bijve të Ademit -alejhi selam- preferon që më mirë të vritet sesa të vrasë, siç thotë Allahu i Madhëruar:

“لَئِنْ بَسَطْتَ إِلَيَّ يَدَكَ لِتَقْتُلَنِي مَا أَنَا بِبَاسِطٍ يَدِيَ إِلَيْكَ لِأَقْتُلَكَ إِنِّي أَخَافُ اللَّهَ رَبَّ الْعَالَمِينَ * إِنِّي أُرِيدُ أَنْ تَبُوءَ بِإِثْمِي وَإِثْمِكَ فَتَكُونَ مِنْ أَصْحَابِ النَّارِ وَذَلِكَ جَزَاءُ الظَّالِمِينَ”

“Nëse ti ngre dorë të më vrasësh mua unë nuk do t’a ngre dorën që të të vras, sepse unë i frikësohem Zotit të gjithësisë. Unë parapëlqej të marrësh barrën e gjynahut tim dhe të gjynahut tënd e kështu të bëhesh prej banorëve të zjarrit. Ky është ndëshkimi i zullumqarëve.” 

Abdullah bin Amr bin El-As -radiallahu anhu- në lidhje me ngjarjen, thotë: “Betohem në Allahun se ai ishte më i fortë se tjetri, por e pengoi devotshmëria që t’a ngrinte dorën kundër të vëllait.”
Këtë burrë Profeti -alejhi selam- e ka quajtur më i miri i dy bijve të Ademit, siç ka ardhur në hadithin që flet për luftën në kohën e sprovave ku thotë: “Thyeni harqet, këputni lidhëset e tyre, qëndroni në shtëpitë tuaja, dhe jini në to si më i miri i dy bijve të Ademit.” 

Dr. Abdullah Nabolli

Dosje: Ditëlindja e Profetit, Martesa, Mevludi, Profetët