Rëndësia e gjuhës arabe (pjesa e dytë)

Rëndësia e gjuhës arabe.

 Islami është fe që ka një lidhje të ngushtë me gjuhen arabe dhe kushdo që i përket kësaj feje do të ndeshet me këto gjëra:

1- Kur’ani, Libri i Allahut është në gjuhën arabe.

Allahu i Madhëruar në Kur’an thotë: “Ai (Kurani) është zbritje prej shpirtit besnik (Xhibrilit) në zemrën tënde, për të qenë prej qortuesve në gjuhën e pastër arabe” (suretu Esh-Shuara: 192-195.)

Kur’ani duke qenë se është amaneti i Allahut dhe feja e Tij, mbi bazën e të cilit do t’i marrë në llogari krijesat dhe nga ana tjetër libër i zbritur në gjuhën arabe, atëherë kjo gjë i jep vlerë të veçantë gjuhës sipas të cilës ka zbritur.

Profeti -alejhis salatu ues selam- na ka njoftuar se nuk ka ndonjë njeri që vdes, veçse do të pyetet për tre gjëra: “Kush është Zoti yt? Cila është feja jote? Kush është profeti yt?” Përgjigjja e saktë siç tregon profeti -alejhis salatu ues selam- është: Zoti im është Allahu. Feja ime është islami. Profeti im është Muhamedi -alejhis salatu ues selam-. Pastaj -pas përgjigjes- për të mësuar referencën do ti thuhet: “Ku e di ti këtë gjë? Dhe robi do të përgjigjet: kam lexuar librin e Allahut të cilin e kam besuar e vërtetuar” e transmeton Ebu Daudi, Hakimi, Ibn Khuzejme, etj dhe e saktëson shejkh Albani.

Hadithi tregon se përgjigjet e atyre pyetjeve janë marrë nga Kur’ani i cili siç thamë është në gjuhen arabe. Këto pyetje nuk janë të lehta për t’ju përgjigjur për gjendjen e robit në të cilën ndodhet, sepse duan siguri të plotë dhe ajo siguri në formën e saj më të përsosur, nuk mund të arrihet veçse me një kuptim të mirë të Kuranit në gjuhën në të cilën ka zbritur.

Mësimi i gjuhës arabe jo vetëm lehtëson kuptimin e Kur’anit, por edhe leximin e tij për ibadet sepse profeti -alejhi selam- ka thënë:

“Lexojeni kuranin sepse ai do të jetë ndërmjetësues për ju ditën e kiametit”e transmeton Muslimi.

apo fjala e tij: “Kush lexon një shkronjë prej librit të Allahut ai për të ka një sevap dhe çdo sevap shumëzohet me dhjetë sevape” e transmeton Tirmidhiu dhe e saktëson shejkh Albani.

Pra, mësimi i arabishtes ndihmon edhe në leximin e Kuranit duke e bërë atë: më të lehtë, më të saktë, më të bukur dhe më të rrjedhshëm dhe kjo mund të cilësohet si kërkesë në vete, sepse profeti -alejhis salatu ues selam- ka thënë: “Lexoni siç jeni mësuar!” e transmeton IbnXherir Et-Taberij dhe e saktëson shejkh Albani. Dhe gjithashtu ka thënë: “Ai që e lexon kuranin dhe është mjeshtër në leximin e tij, është me shtegtarët e ndershëm dhe të bindur” e transmeton Buhariu dhe Muslimi.

Fjala e profetit -alejhi selam- [me shtegtarët e ndershëm dhe të bindur] ka për qëllim melaiket që shtegtojnë për në mexhliset e përkujtimit të Allahut, të cilët janë të ndershëm dhe përmbushin detyrat e zotit të tyre.

2- Profeti i tij Muhamedi -alejhis salatu ues selam- profet arab.

Profeti Muhamed -alejhi selam- mes tij dhe profetëve të tjerë ka disa dallime dhe mes këtyre dallimeve është se, mesazhet dhe udhëzimet e sjella nëpërmjet tij nuk ishin për një popull të veçantë por për mbarë njerëzimin.

Xhabiri -radiallahuanhu- tregon se profeti -alejhi selam- ka thënë: “Profetët e mëparshëm dërgoheshin te popujt e tyre në veçant,i kurse unë u dërgova te njerëzit në përgjithësi” e transmeton Buhariu dhe Muslimi.

Ky profet u zgjodh nga pjesa arabe e familjes së Ibrahimit -alejhi selam- nga pasardhësit e Ismailit -alejhi selam- siç thotë Uathile bin El-Eska -radiallahuanhu- se profeti -alejhis salatu ues selam- ka thënë: “Allahu zgjodhi Kinanen prej bijve të Ismailit, pastaj zgjodhi Kurejshët nga Kinanja, pastaj zgjodhi prej Kurejshëve bijtë e Hashimit dhe më zgjodhi mua prej bijve të Hashimit” e transmeton Muslimi.

Gjuha e Ismailit -alejhi selam- ishte gjuha arabe, sepse ai e mësoi atë nga fisi i Xhurhumit–siç thamë më lart, madje ai foli një gjuhë të bukur letrare siç thotë profeti -alejhis salatu ues selam-: “I pari që ka folur gjuhën e qartë (letrare) arabe është Ismaili” e saktëson shejkh Albani.

Kështu profeti Muhamed -alejhi selam- ishte arab dhe foli gjuhën arabe, gjuhën e babait të tij Ismailit dhe të gjitha mesazhet, mësimet, udhëzimet dhe shpjegimet e fesë ai i përcolli në këtë gjuhë, ku pa njohjen e së cilës nuk mund të njihemi me to, apo t’i kuptojmë ato siç duhet.

3- Ndjekësit e parë të kësaj feje ishin arabë.

Njerëzit e parë që besuan dhe ndoqën këtë fe ishin arabë. Ata janë sahabët e profetit -alejhis salatu ues selam- njerëzit më të mirë pas profetit alejhi selam siç thotë Abdullah bin Mes’udi -radija Allahu anhu-: “Allahu pa te zemrat e robërve dhe gjeti zemrën e Muhamedit -alejhi selam- zemrën më të mirë të robëve dhe e zgjodhi atë, për ta dërguar me mesazhin e Tij. Pastaj pa te zemrat e robëve pas zemrës së Muhamedit dhe gjeti zemrat e shokëve të tij, zemrat më të mira të robëve dhe i bëri ndihmëtarë të profetit të Tij, për të luftuar për fenë e tij, prandaj atë që e shohin myslimanët të mirë te Allahu është e mirë dhe atë që e shohin të keqe, ajo tek Allahu është e keqe” e transmeton imam Ahmedi dhe e saktëson shejkh Shuajb El-Arnaut.

Ky hadith nuk tregon vetëm për mirësinë e sahabëve, por edhe për vlerën e fjalëve dhe mendimeve të tyre, sepse ata ishin njerëzit më të ditur për këtë fe pas profetit -alejhi selam-, sepse ata panë dhe mësuan prej tij, gjë kjo që nuk do të jetë e mundshme për askënd tjetër veç tyre. Ata me fjalët e tyre herë shpjegojnë Kur’anin, herë shpjegojnë gjëra të besimit, herë shpjegojnë gjëra të fik’hut dhe herë japin këshilla dhe urtësi të fituara nga qëndrimi me profetin -alejhis salaltu ues selam-, apo nga kuptimi i mirë i Kur’anit dhe që të gjitha ishin në gjuhen arabe.

4- Gjuha arabe, gjuha e dijes fesë së Allahut.

Pas brezit të sahabëve feja e Allahut u përhap edhe te popujt e tjerë që nuk ishin arabë. Tek ata filloi të flitej gjuha arabe dhe kjo gjë ndodhi për dy arsye:

E para: Gjuha arabe ishte gjuha e fesë së tyre.

E dyta: Prijësit e tyre të parë ishin arabë dhe njerëzit ndikohen nga prijësit duke marrë gjuhen dhe zakonet e tyre.

Kështu menjëherë pas çlirimeve të para ndodhi një përhapje e gjerë e gjuhës arabe, e cila filloi të flitej në çdo vend të çliruar madje disa popuj kaluan plotësisht në gjuhen arabe si: Iraku, Shami, Egjipti, veriu i Afrikës (sot: Libi, Tunizi, Algjeri, Marok, Moritani) dhe Andaluzia (sot: Spanja dhe Portugalia), ndërsa të tjerët përkrah gjuhës së tyre flisnin dhe shkruanin edhe në arabisht. Mirëpo gjuha e fesë dhe e dijes fetare absolutisht ishte arabishtja dhe këtë e dëshmojnë librat e shkruara në gjuhën arabe deri edhe nga njerëz jo arabë dhe ja disa prej tyre:

Imam Taberiu nga Taberistani vend sot në Iran komentuesi më i njohur i Kur’anit dhe historiani më i madh i islamit i vdekur në vitin 310 H, të gjithë librat e tij janë shkruar në gjuhën arabe.

Imamët e hadithit si: Darimiu, Buhariu, Muslimi, Ebu Daudi, Tirmidhiu, Ibn Maxhe, Nesai që të gjithë nga vende jo arabe, por librat e tyre janë në gjuhën arabe.

Dijetarët e fik’hut si: Es-Serakhsij dijetar i fik’hut hanefi nga Serakhsi i Iranit i vdekur në vitin 483H.Es-Semerkandij dijetar i fik’hut hanefi nga Semerkandi i Uzbekistanit i vdekur në vitin 540H. El-Merginanij dijetar i fik’hut hanefi nga Fargana e Uzbekistanit i vdekur në vitin 593H. Esh-Shijrazij dijetar i fik’hut shafi’ij nga Shirazi i Iranit i vdekur në vitin 476H. El-Xhuuejnij dijetar i fik’hut shafi’ij dhe i filozofisë nga Xhuejni i Nejsaburit në Iran i vdekur në vitin 478H. El-Gazalij dijetar i fik’hut shafi’ij dhe i filozofisë nga Tusi i Iranit, i vdekur në vitin 505H që të gjithë librat e tyre në gjuhën arabe.

Nuk harroj të them se gjuha arabe për një kohë të gjatë deri në rënien e Andaluzisë në vitin 897H ishte edhe gjuha e dijeve të tjera si: mjekësia, gjeografia, astronomia, matematika, kimia, sociologjia etj. Në këto fusha u shquan shumë dijetarë arabë dhe jo arabë, por që të gjitha punimet e tyre i kanë lënë në gjuhen arabe si:

Al-Khauarizmij: dijetar i matematikës i vdekur në vitin 232H nga Al-Khauarizm.

Ibn Sina: dijetar i mjekësisë nga Belkhu i Afganistanit i  vdekur në vitin 428H.

Ebu Bekr Er-Razij: dijetar në fushën e mjekësisë i vdekur në 311H nga Raj i Iranit.

El-Bironij: dijetar në fushën e mjekësisë dhe të gjeografisë nga Khauarizmi i Uzbekistanit i vdekur në vitin 440H.

Ibn El-Hejthem: dijetar i fizikës dhe inxhinierisë 430H nga El-Basra e Irakut.

Et-Tusij: dijetar i astronomisë e fusha të tjera i vdekur në vitin 672H nga Irani.

El-Idrisij: dijetar i gjeografisë i vdekur në vitin 560H nga Maroku.

Ibn Rrushdi: dijetar në fushën e mjekësisë dhe fizikës i vdekur në vitin 595H nga Andaluzia.

Ibn Khaldun: dijetar i sociologjisë i vdekur në vitin 808H nga Tunizia.

Disa citate të selefëve dhe dijetarëve të islamit në lidhje me gjuhën arabe.

Selefët e parë dhe dijetarët e islamit brez pas brezi janë njerëzit, të cilët më shumë se kushdo tjetër e kanë njohur rëndësinë e gjuhës arabe, prandaj le të shohim se si e vlerësojnë ata njohjen e saj:

El-Hasen El-Basrij -Allahu e mëshiroftë- thotë se na ka mbërritur nga Omeri -radija Allahu anhu- se ka thënë: “Mësojeni arabishten, komentimin e ëndrrave dhe kuptojeni mirë fenë!” e transmeton Ibn Ebij Shejbe.

Jahja bin Jamer (tabi’in që ka jetuar para vitit 100H, prej njerëzve më ditur në gjuhën arabe) thoshte se na ka mbërritur nga Ubej bin Kab -radija Allahu anhu- se ka thënë: “Mësojeni arabishten siç mësoni Kur’anin!” e transmeton Ibn Ebi Shejbe.

Tregohet për imam Shafiun se ka qëndruar 20 vjet duke lexuar arabishten dhe historitë e së kaluarës dhe thoshte: “Nuk kam dashur prej kësaj gjëje, veçse të më ndihmojë në fik’h” shih Menakib Esh-Shafiij.

Ebu Amr bin El-A’la dijetar i gjuhës arabe thoshte: “Mësimi i arabishtes është vetë feja”. Dhe kur e ka dëgjuar këtë fjalë Abdullah bin El-Mubarek ka thënë: “Të vërtetën ka thënë, sepse kam parë se të krishterët e kanë adhuruar Mesihun për shkak të mosnjohjes së gjuhës. Allahu i tha në Inxhil: [Unë të linda ty (të nxora ty) nga Merjemja dhe ti je profeti im]. Ata e kuptuan sikur i tha: [Unë të linda ty dhe ti je biri im]”. Shih Muxhem El-Udeba.

Shejkhul-Islam Ibn Tejmije -Allahu e mëshiroftë- thotë: “Allahu i Madhëruar kur e zbriti librin e Tij në gjuhën arabe dhe e bëri profetin e tij përcjellës të librit dhe urtësisë së Tij në gjuhën arabe dhe i bëri të parët e kësaj feje folës të kësaj gjuhe, atëherë nuk ngelet rrugë tjetër për ta përsosur fenë dhe njohur mirë atë, veçse duke njohur mirë këtë gjuhë” shih: Iktida Es-Siratal-Mustekim.

Ja një debat që ka ndodhur mes dijetarit të lartpërmendur të gjuhës arabe dhe mjeshtërit të leximit të Kur’anit Ebu Amr bin El-A’la prej arabëve të fisit Beni Hanife dhe një mut’eziliu (prej myslimanëve me devijime në besim të cilët thonë: kush bie në një gjynah të madh ka dalë nga islami) që quhet Amr bin Ubejd dhe që tregon për vlerën e njohjes së gjuhës arabe.

Këtë debat e tregon El-Esmaij një prej dijetarëve të gjuhës arabe dhe thotë:

“Ishim të ulur te Ebu Amr bin El-A’la dhe ndërkohë vjen Amr bin Ubejd dhe i thotë: O Ebu Amr! A e thyen Allahu premtimin?

Ebu Amri i thotë: Jo.

Amr bin Ubejdi i thotë: Nëse ai premton për një punë sevap, a e mban premtim?

Ebu Amri i thotë: Po.

Amr bin Ubejdi i thotë: Kështu edhe nëse premton për një punë dënim.

Atëherë Ebu Amri i thotë: Mjerë për ty, o Amr se prej mosnjohjes së gjuhës të erdhi ky gabim. Premtimi ndryshon nga kërcënimi, se arabët nuk e shohin thyerje të premtimit kur premtojnë për keq dhe nuk e mbajnë, por thyerje e quajnë kur premton për mirë dhe nuk e mban.  Pastaj lexon këtë varg poezie ku poeti arab thotë:

Unë kur kërcënoj apo premtoj *** e thyej kërcënimin dhe e mbaj premtimin” shih:Usul Es-Sunneh të Ibn Ebi Ez-Zemenejn (dijetar andaluzian i vdekur në vitin 399H).

Ndikimi i njohjes së gjuhës arabe në të menduarit të njeriut dhe sjelljen e tij.

Gjuha e një populli të afron gjithashtu edhe me zakonet, moralet dhe botëkuptimin e atij populli, sepse gjuha nuk është vetëm fjalë të thata por fjalë që përmbajnë kulturën e folur apo të  shkruar në atë gjuhë. Ja çfarë thotë shejkhul-Islam Ibn Tejmije:

“Dije (o lexuesi i fjalëve të mia) se bërja zakon e të folurit të gjuhës arabe, ka ndikim të madh në logjikë dhe moral dhe gjithashtu ndikon edhe në përngjasimin me brezin e parë të këtij ymeti prej sahabëve dhe tabiinëve, përngjasimi i të cilëve shton logjikën, fenë dhe moralin” shih: Iktida Es-Sirat El-Mustekim.

Arabët që kur feja e Allahut erdhi në gjuhën e tyre dhe e përqafuan islamin që në momentin e parë, kultura e tyre u bë islami. Kjo kulturë do të mbetet tek ata, sepse Allahu i Madhëruar kur ka premtuar ruajtjen e Kur’anit dhe të fesë së tij, ato nuk mund të ruhen pa gjuhën arabe dhe arabishtfolësit. Kështu që Allahu do ta ruaj gjuhën arabe dhe islamin tek ata, që të ruhet libri dhe feja e Tij dhe kushdo që e mëson këtë gjuhë do të ndikohet me patjetër me kulturën që mban ajo, ndikim i cili do ta afrojë njeriun te feja e Allahut dhe shpëtimi i Tij.

Së fundmi lus Allahun e Madhëruar t’i bëjë myslimanët ta kuptojnë rëndësinë e gjuhes arabe, sepse një kuptim i mirë i saj do thotë kuptim i mirë i fesë së Allahut dhe ta përhapë atë, sepse me përhapjen e saj afrohen dhe njerëzit me islamin! Amin!

Përgatiti: Dr. Abdullah Nabolli