Gjuha arabe dhe rëndësia e saj (pjesa e parë)

Gjuha arabe dhe rëndësia e saj.

Pjesa e pare: origjina e gjuhëve dhe fillimet e gjuhës arabe.

Gjuha është prej Allahut të Madhëruar.

Allahu i Madhëruar i ka dhuruar njeriut një aftësi të veçantë, me të cilën e ka dalluar prej shumë krijesave të Tij dhe ajo është mundësia e tij për të folur dhe për të shprehur atë që ndjen, siç thotë Allahu i Madhëruar në Kuran: “Mëshiruesi * është Ai i cili jua mësoi njerëzve Kuranin * e krijoi njeriun * dhe i mësoi atij qartësinë” (suretu El-Rrahman 1-4.)

Fjala [qartësinë] ose në gjuhën arabe [El-bejan] sipas mendimit të shumë prej komentuesve të Kuranit është gjuha dhe të folurit.
Allahu i Madhëruar gjithashtu tregon se kur e krijoi Ademin -alejhi selam- i mësoi atij emrat e çdo gjëje duke i mësuar kështu gjuhën:
“(Allahu) i mësoi Ademit të gjithë emrat, pastaj ato i shfaqi para melaikeve dhe u tha: më tregoni emrat e këtyre, nëse thoni të vërtetën * Ata (melaiket) i thanë: i Lartësuar qofsh se ne nuk kemi dije veç asaj që na ke mësuar. Ti je i Dijshmi dhe i Urti * (Allahu) tha: O Adem tregojua emrat atyre! (Ademi) kur jua tregoi atyre (melaikeve) emrat, (Allahu) u tha (melaikeve): a nuk u thash ju se Unë di të fshehtën e qiejve dhe të tokës dhe di atë që atë e shprehni dhe atë që e mbani të fshehtë” (suretu El-Bekara: 31-33.)
Ibn Abasi -radiallahu anhu- thotë: “I mësoi atij emrat e pasardhësve të tij njëri pas tjetrit, emrat e kafshëve: ky është gomar, kjo është deve ky është kalë”.
Ibn Abasi në një thënie tjetër thotë: “I mësoi atij të gjitha emrat. I mësoi atij emrin e tepsisë, tenxheres deri dhe emrat e gazrave që dalin nga njeriu”.
Ibn Kethiri -Allahu e mëshiroftë- thotë: “Allahu i mësoi atij të gjithë emrat e gjërave dhe veprimet e tyre deri dhe të zvogëluarat dhe të zmadhuarat.”

Pra, gjuha e folur është prej Allahut të Madhëruar dhe nuk është e shpikur prej njerëzve, pa mohuar faktin se ka edhe fjalë që janë vënë nga njerëzit. Por kjo nuk e mohon faktin se gjuha është prej Allahut, madje Allahu i Madhëruar thotë se edhe ndryshimi i tyre është prej Allahut “Dhe prej mrekullive të tij është krijimi i qiejve dhe tokës, ndryshimi i gjuhëve tuaja dhe ngjyrave tuaja. Në këtë gjë ka shenja treguese të fuqisë së Allahut për ata që dinë” (suratu Err-Rrum: 22.)
Fjala e Tij: [ndryshimi i gjuhëve tuaja] Dmth: Çdo popull ka gjuhën e tij edhe pse të gjithë janë nga çifti i vetëm Ademi dhe Havaja.
Pra ajeti tregon se edhe ndryshimi i gjuhëve është prej Allahut dhe shumica e dijetarëve janë të mendimit se ndryshimi i gjuhëve ka ndodhur pas Nuhut -alejhi selam-, sepse Allahu kur njerëzit ranë në shirk në kohën e Nuhut -alejhi selam- e përmbyti botën dhe nuk mbeti tjetër veçse Nuhu me një grup besimtarësh. Pastaj Allahu i Madhëruar bëri që bota të shtohej vetëm nëpërmjet pasardhësve të tij siç thuhet në Kuran: “Dhe Ne i lamë vetëm pasardhësit e tij (Nuhut)” (suretu Es-Saffat: 77).
Imam Taberiu thotë: “Kjo sepse të gjithë njerëzit pas Nuhut -alejhi selam- deri në ditët e sotme janë nga pasardhësit e tij: arabët dhe persët janë bijtë e Samit birit të Nuhut, turqit dhe sllavët janë bijtë e Jafithit birit të Nuhut dhe zezakët janë bijtë e Hamit birit të Nuhut. Kështu kanë ardhur lajmet dhe sipas tyre kanë folur dhe dijetarët”.
Tani dikush mund të thotë: nëse gjuha e parë është marrë prej Allahut me të mësuar, po ndryshimi i gjuhëve si është marrë prej Tij? Kësaj pyetje i përgjigjet sheikhul-islam Ibn Tejmije dhe thotë: “Frymëzimi mjafton në formimin e gjuhëve” shih mexhmu El-Fetaua: 7/96.

Gjuha arabe:
Gjuha arabe është gjuha e folur nga banorët e Gadishullit Arabik, kufijtë e të cilit janë: Jemeni skaji jugor, gjiri Persik skaji lindor, Deti i Kuq skaji perëndimor, Iraku dhe fillimet e Shamit (Jordania e sotme) skaji verior. Shejkhu islam Ibn Tejmije thotë: “Emri arab në origjinë e tij është për një popull që kanë bashkuar mes tre cilësish:
E para: gjuha e tyre është arabishtja.
E dyta: të lindur nga baballarë arabë.
E treta: vendbanimi i tyre në tokën arabe e cila është Gadishulli Arabik nga deti Kalzam (deti i Kuq) deri në detin e Basras (gjiri Persik) dhe nga Jemeni deri fillim të Shamit që do të thotë se Jemeni futet në këto toka dhe nuk futet Shami. Në këtë tokë kanë qenë arabët në kohën e profetit alejhi selam dhe para tij”.
Arabët janë popull i hershëm dhe kanë banuar herët në Gadishullin Arabik. Allahu i Madhëruar ka përmendur në Kur’an dy popuj arabë: Adin dhe Themudin si dy popujt që ranë në shirk për herë të parë pas tufanit të kohës së Nuhut -alejhi selam- dhe u dënuan për këtë gjë.

Ibn Kethiri -Allahu e mëshiroftë- në librin e tij “El-Bidaje uen-Nihaje” thotë: “Është thënë se Hudi -alejhi selam- (profeti i popullit të Adit) është i pari që ka folur gjuhen arabe kurse Uehb bin Munebbih ka pretenduar se babai i tij (babai i Hudit -alejhi selam-) është i pari që ka folur këtë gjuhë, kurse dikush tjetër thotë se i pari është Nuhu -alejhi selam-. Një tjetër ka thënë se është Ademi -alejhi selam- dhe kjo është më afër të saktës. Janë dhënë gjithashtu edhe mendime të tjera dhe Allahu e di më së miri!”.
Ajo që dihet me siguri është se gjuha arabe ka qenë te Adi, Themudi dhe fiset e tjera arabe që banonin në Gadishullin Arabik, sepse këta janë arabët e vjetër dhe prej fiseve të tyre të mbetura e ka mësuar më vonë Ismaili -alejhi selam- gjuhen arabe kur u shpërngul bashkë nënën e tij për në Meke, siç ka ardhur në hadithin e Ibn Abasit -radiallahu anhu- i cili përshkruan Mekën në kohën e mbërritjes së tyre: “Vendi i shtëpisë (Qabes) ishte i ngritur dhe i vinin rrëketë e ujit nga e djathta dhe e majta dhe kështu ishte derisa pranë tyre kaluan një grup njerëzish nga fisi Xhurhum, apo një familje nga Xhurhumi që vinin nëpërmjet rrugës së Kedasë dhe qëndruan në anën e poshtme të Mekës. Ata panë një grup zogjsh që vërviteshin aty dhe thanë: këta zogj duhet të fluturojnë mbi ndonjë vend me ujë dhe ne kemi kaluar këtu dhe ska pasur ujë. Ata nisën një apo dy veta dhe panë ujin, pastaj u kthyen dhe i njoftuan dhe erdhën drejt tij. Nëna e Ismailit ishte pranë ujit dhe i thanë asaj: a na lejon të qëndrojmë pranë teje? Ajo u tha: Po, por uji është i imi. Ata i thanë: Po. Ibn Abasi thotë se profeti -alejhis salatu ues selam- ka thënë: “E morën këtë gjë (miratimin për të qëndruar) nga nëna e Ismailit, sepse asaj i pëlqente të jetë mes njerëzish. Ata zbritën aty dhe u dërguan lajm familjeve të tyre dhe u vendosen me ta, derisa më vonë u bënë disa shtëpi dhe djali u rrit dhe mësoi prej tyre gjuhen arabe. Kur u rrit djali, ata e pëlqenin atë dhe donin të martohej me ta dhe vërtetë kur arriti moshën e pjekurisë ata e martuan me një grua prej tyre dhe vdiq nëna e Ismailit” e transmeton Buhariu.

Xhurhumi i përmendur në këtë hadith është prej fiseve arabe të mbetura pas shkatërrimit të Adit dhe Themudit.
Ibn Kethiri -Allahu e mëshiroftë- në librin El-Bidaje uen-Nihaje thotë: “Arabët që kanë qenë para Ismailit -alejhi selam- quhen arabët e hershëm dhe ata janë disa fise: Adi, Themudi, Xhurhumi, Tasmi, Xhedisi, Emimi, Medjeni, Imlaku, Abili, Xhasimi, Kahtani, Jektani etj. Ndërsa arabët e arabizuar janë bijtë e Ismailit, birit të të dashurit të Allahut Ibrahimit -alejhi selam-. Ismaili i biri i Ibrahimit -alejhima selam- është i pari që ka folur gjuhën letrare, të cilën e mësoi nga arabët e Xhurhumit kur banuan pranë Haxheres nënës së tij pranë shtëpisë së shenjtë”.

Pra, arabishtja ka qenë gjuhë e folur para Ismailit -alejhi selam- prej fiseve të mbetura arabe pas shkatërrimit të Adit dhe Themudit dhe kështu i bie të jetë një ndër gjuhët më të vjetra të botës. Nëse qëndron ajo që saktëson Ibn Kethiri në citatin tjetër të lartpërmendur, se këtë gjuhë i pari që e ka folur është Ademi -alejhi selam- atëherë arabishtja bëhet gjuha e parë e njerëzve dhe prej saj kanë rrjedhur gjuhet e tjera.

Përgatiti Dr. Abdullah Nabolli