Kjo është thirrja jonë

Me emrin e Allahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! Falënderimet i përkasin Allahut, përshëndetjet ia dërgojmë të dërguarit të Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!). Kjo është njëra nga kasetat e radhës të vargut “Udhëzimi dhe Drita“, e cila përmban mësime akademike dhe përgjigje të ndryshme të shejhut tonë, dijetarit të madh të hadithit; Muhamed Nasirudijn el Albani, Allahu e ruajt. Shpresojmë të përfitojnë nga ai me të gjitha këto mësime, të cilat u incizuan dhe u montuan nga Muhamed ibnu Ahmed ebu Lejla el Etheri. Nr. i kasetës; 640/1.

Me emrin e Allahut, Mëshiruesit, Mëshirëbërësit! Falënderimet i përkasin Allahut, paqja dhe nderimet e Allahut qofshin mbi të dërguarin e Tij (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), familjen dhe shokët e tij.

Vërtet, Allahu i Lartësuar na ka dhuruar mirësinë më të madhe; besimin. Ndërsa, këtij umeti i ka dhuruar mirësinë e ekzistencës së dijetarëve, të cilët i ka nderuar me dijen që u dhuroi me qëllim që tu ndriçojnë njerëzve rrugën drejt Allahut, me këtë kemi për qëllim adhurimin ndaj Allahut të Lartmadhëruar.

Padyshim, ata janë trashëgimtarët e profetëve. Ajo që na shtyu të vijmë në këtë vend, si fillim është që të kënaqim Allahun dhe kjo do të mbetet kurdoherë në dashtë Allahu. Së dyti; për të kërkuar dijen e cila të shpie drejt Allahut. Betohem në Allahun se këto janë momente të bukura, ku takohemi me shejhun, dijetarin dhe profesorin tonë të madh; Muhamed Nasirudijn el Albani, Allahu e ruajt.

Në emër të kësaj lagje, të urojmë mirëseardhjen o shejhu ynë i nderuar. Gjithashtu, në emër të popullit të Mefrakut në veçanti nxënësve të dijes që ndodhen aty, të gjithë së bashku të urojnë sepse ishin të përmalluar që të takoheshin sot me mësuesin tonë të ndershëm. Nuk është problem, sepse të gjithë jemi të përmalluar për të dëgjuar perlat e dijes dhe urtësinë e tij në dashtë Allahu. Pra, le ta dëgjojmë dijen e tij, e pasi të mbarojë shejhu ynë atëherë edhe dyert për të pyetur do të hapen, por pyetjet duhet të jenë të shkruara sepse edhe letrat janë shpërndarë në mesin tuaj. Edhe njëherë i uroj mirëseardhjen shejhut tonë të nderuar.

Falënderoj vëlla Ibrahimin për fjalët dhe lëvdatat e tij, e mua nuk më mbetet gjë tjetër vetëm se të pasoj fjalët e halifes së parë, Ebu Bekër es Sidikut (Allahu qoftë i kënaqur prej tij), i cili ishte halife i të dërguarit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), ishte i drejtë dhe i pari që erdhi pas tij. M.gj.t. kur dëgjonte ndonjë njeri që ta lavdëronte, edhe pse kjo lëvdatë ishte e tepruar dhe halifja ishte me të drejtë halife i të dërguarit të Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), por përsëri thonte: O Zoti im, mos më merr në përgjegjësi për fjalët që thonë për mua, më bëj më të mirë se sa ata mendojnë, dhe fali gabimet e mia të cilat ata nuk i dinë.

Këto fjalë i thotë Ebu Bekri i sinqerti, e çfarë na ngelet ne që të themi pas tij? Duke e marrë atë si pasues, edhe unë them: O Zoti im, mos më merr në përgjegjësi për fjalët që thonë për mua, më bëj më të mirë se sa ata mendojnë, dhe fali gabimet e mia të cilat ata nuk i dinë.

E vërtetë është dhe të vërtetën po them, se unë nuk jam ai i përshkruari që dëgjuat më parë, por në të vërtetë unë jam vetëm një nxënës dije dhe asgjë më tepër.

Vetëm Allahut i përkasin lëvdatat, Atij i shprehim mirënjohje e falënderim, dhe vetëm prej Tij kërkojmë ndihmë e mbështetje. Atij i drejtohemi për mbrojtje, Atij i lutemi me plot përulësi për falje të gabimeve tona. Të devotshmin që Allahu e udhëzon në të vërtetën askush e asgjë nuk mund ta lëvizë nga udha; Mizorin që Allahu e lë të humbur e në errësirë, askush e asgjë nuk mund ta udhëheqë në shtegun e së drejtës. Dëshmoj se askush nuk meriton të adhurohet përveç Allahut, dhe dëshmoj gjithashtu, se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij.

Nuk ka dyshim se fjalët më të mira janë fjalët e Allahut, e udhëzimi më i mirë në të vërtetën është udhëzimi i Muhamedit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), dhe se veprat më të shëmtuara janë shpikjet në fe; çdo shpikje e tillë përbën bidat, çdo bidat është humbje e çdo humbje të çon në zjarr.

Unë nuk jam asgjë më tepër sesa një nxënës i dijes, dhe çdo nxënës i dijes duhet të ketë parasysh fjalën e Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!): “Komunikoni prej meje qoftë edhe një fjalë! Tregoni edhe prej të dhënave të bijve të Izraelit dhe ska problem; por kushdo që gënjen për mua me vetëdije le të përgatisë ndenjësen e tij në zjarr“.

Duke u mbështetur në këto fjalë dhe duke iu përgjigjur këtij teksti profetik, e mjaft teksteve të tjera të shkruara në librin e Allahut dhe në hadithet e të dërguarit të Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), marrim kurajën tu komunikojmë njerëzve atë që ndoshta nuk e dinë dhe kjo, jo se njerëzit kanë respekt për ne dhe do të na dëgjojnë atë që themi. Jo, por kur më vjen ndërmend një gjë e tillë më kujtohet një shembull i vjetër mes letrarëve, i cili thotë: Me të vërtetë, bugathja në tokën tonë bëhet shqiponjë. Ndoshta ndonjëri nuk e di se qëllimi i kësaj fjale do të shprehë se bugathja është një zog i vogël dhe i pa rëndësishëm, por që shndërrohet në shqiponjë tek njerëzit për shkak të injorancës së tyre ndaj forcës së shqiponjës dhe madhështisë së saj. Ky shembull është më se i përshtatshëm për shumë nga ata njerëz të cilët thërrasin në të vërtetën ose jo, e që në sytë e njerëzve ata shihen si dijetarë. Por, Allahu e di më së miri se kjo tokë -për fat të keq- është zbrazur nga dijetarët. Të gjitha vendet islame i ka përfshirë kjo fatkeqësi përveç individëve të pakët, për të cilët ia vlen të thuash se filani është dijetarë. Këtë gjë mjaft mirë na e tregon edhe një hadith i saktë, të cilin e ka nxjerrë imam Buhari në librin e tij, hadith që transmetohet nga Amër bin el Asi i cili thotë: I dërguari i Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) na tha: “Vërtetë, Allahu nuk e largon dijen duke e larguar atë nga zemrat e dijetarëve, por e merr dijen duke marrë dijetarët (me vdekjen e tyre) derisa të mos mbeten më të tillë. Atëherë njerëzit do të marrin koka injorante e do ti pyesin, e ata do të përgjigjen (japin fetva) pa dije; do të humbasin vetveten dhe të tjerët.“

Kur Allahu dëshiron që ta largojë dijen nga kjo tokë, nuk e largon atë nga mendjet e njerëzve të ditur saqë këta njerëz të ditur të ktheheshin në injorant, sikur të mos kishin mësuar kurrë. Jo! Kjo nuk është prej ligjit të Allahut më të lartit, që tua marrë njerëzve atë dije të cilën ata e kanë arritur duke kërkuar kënaqësinë e Tij në këtë mënyrë. Allahu i Madhëruar është gjykues i drejtë, dhe nuk e largon dijen nga zemrat e dijetarëve të vërtetë në këtë mënyrë. Ligji i Allahut për këtë çështje ka rrjedhur mes krijesave të Tij në atë mënyrë që tua largojë dijen njerëzve me largimin e dijetarëve, pra me vdekjen e tyre. Ashtu siç bëri me më të mirin e dijetarëve, të profetëve dhe të dërguarve, Muhamedin (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), derisa të mos mbeten më dijetarë e njerëzit të vënë në krye persona injorantë, të cilët do të pyeten dhe do të japin fetva pa dije dhe do të humbin vetveten dhe të tjerët. Nga ky fenomen nuk duhet të kuptojmë se Allahu i Madhëruar, do ta zbrazë tokën nga dijetarët aq sa të mos ketë më asnjë dijetarë që të jetë bartës i argumenteve të Allahut ndaj njerëzve, por kuptimi i drejtë i këtij hadithi është; sa më shumë rrjedh koha, aq më tepër pakësohet e cungohet dija (e fesë) derisa të mos mbetet në faqe të tokës askush që thotë: Allah, Allah. Këtë hadith e dëgjoni shpesh dhe është i saktë; “Nuk do të bëhet kiameti përderisa në faqe të tokës ka (ende njerëz) që thonë: Allah, Allah.“

Shumë prej atyre njerëzve që i përmend hadithi i mëparshëm, se Allahu e largon dijen duke marrë dijetarët derisa të mos mbetet dijetarë, dhe njerëzit të marrin koka injorante, prej këtyre kokave janë edhe ata që e komentojnë Kuranin dhe sunetin me komente të kundërta nga ato të dijetarëve. Nuk them vetëm të dijetarëve të hershëm, por gjithashtu edhe atyre të më vonshëm.

Këta lloj njerëzish (sufijtë) argumentohen me këtë hadith: Allah, Allah, për të treguar se lejohet, madje është e pëlqyer përmendja e Allahut (dhikri) vetëm me këtë fjalë; Allah, Allah. Të mos e gënjejë veten ndonjëri, kushdo qoftë ai, kur dëgjon një hadith të tillë me këtë interpretim. E pashë të arsyeshme që qoftë edhe shkarazi tu përmend vëllezërve se ky interpretim është i pasaktë, së pari; sepse sqarimi i tij është bërë në një transmetim tjetër nga i dërguari i Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), dhe së dyti; sepse nëse ky koment do të ishte i saktë, atëherë një gjë të tillë do ta kishin vepruar në praktikën e tyre të jetës të parët tanë të mire, Allahu qoftë i kënaqur me ta! E pra, përderisa nuk e kanë bërë, atëherë tregon mosaprovimin e tyre ndaj këtij komenti e rrjedhimisht pasaktësinë e tij.

E si do të reagonin këta njerëz që bëjnë interpretime të tilla të gabuara, kur të dëgjonin edhe transmetimin tjetër në të cilin, siç thuhet; vihet pika mbi “i”?! Imam Ahmedi e transmeton këtë hadith në Musnedin e tij me zinxhir transmetimi të saktë, me këto fjalë: “Nuk do të bëhet kiameti përderisa në tokë të ketë (nga ata) që thonë; nuk ka zot tjetër veç Allahut“.

Mund të themi se ky është qëllimi i fjalës së përsëritur Allah, Allah, në transmetimin e parë.

Ajo që duam të vëmë në dukje është fakti se bota sot, për fat të keq, është zbrazur nga dijetarët që dikur mbushnin këtë tokë të gjerë me dijen e tyre, dhe që e përhapnin atë në radhët e umetit islam.

Gjendja sot ka mbërritur në një cak të tillë që, siç thuhet në një shembull: E kur numëroheshin ishin të pakët, e sot janë bërë më të pakët se të paktit.

Ne shpresojmë prej Allahut të Madhëruar që Ai të na bëjë neve prej kërkuesve të dijes, të cilët me të vërtetë ndjekin dijetarët dhe ecin ndershmërisht në rrugën e tyre. Kjo është ajo që ne shpresojmë prej Allahut të Madhëruar; që të na bëjë prej atyre nxënësve që ndjekin atë rrugë për të cilën Profeti (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) ka thënë: “Kush ndjek një rrugë për të marrë në të dije, ndjek me të Allahu një rrugë për (ta futur) në xhenet“.

Ky hadith më jep mundësinë të flas për këtë dije, e cila përmendet shpesh në Kuran, siç është fjala e të Lartmadhëruarit: “A janë të njëllojtë ata që dinë me ata që nuk dinë?”

Dhe përsëri fjala e Tij: “Allahu i lartëson ata që besuan prej jush dhe ata që kanë dije në grada (të larta).”

Cila është pra kjo dije, pasuesit dhe zotëruesit e së cilës Allahu i lavdëron? Përgjigjen për këtë le ta marrim nga ajo që thotë imam Ibën Kajim el Xheuzijeh, nxënësi i shejhul islam Ibën Tejmijes: Dija është çfarë ka thënë Allahu, ka thënë i dërguari i tij dhe ajo që kanë thënë sahabët… Dija, siç kuptohet prej këtyre fjalëve, është ajo që ka thënë Allahu në rendin e parë, ka thënë i dërguari i Allahut në rendin e dytë, kanë thënë sahabët në rendin e tretë. Pikërisht për këtë pikë të fundit unë do të flas në këtë mesazh në dashtë Allahu.

Fjalët e Ibën Kajimit na kujtojnë një të vërtetë të rëndësishme, që për kaq kohë është mospërfillur e neglizhuar nga shumica e thirrësve që veprojnë sot në emër të thirrjes. Cila është kjo e vërtetë? Dihet mjaft mirë tek të gjithë këta thirrës, se islami mbështetet tek libri i Allahut dhe suneti i të dërguarit të Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), dhe që kjo është mëse e vërtetë, nuk ka pikë dyshimi. Porse kjo nuk mjafton! Kjo pamjaftueshmëri kuptohet edhe nga fjalët e mëparshme të Ibën Kajimit, kur përmendi pas Kuranit dhe sunetit edhe sahabët: Dija është çfarë ka thënë Allahu, ka thënë i dërguari i Tij dhe ajo që kanë thënë sahabet…

Sot rrallë dëgjojmë që ndonjë të përmendë bashkë me Kuranin e sunetin edhe sahabët. Dhe ata, siç e dimë të gjithë, janë kreu i të parëve, për pozitën e lartë të të cilëve kanë ardhur hadithe të cilat nuk mund të kundërshtohen nga Profeti (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), siç mund të përmendim këtu një hadith kur thotë: “Njerëzit më të mirë janë brezi im, e më pas ata që vijnë pas tyre, e më pas ata që vijnë pas tyre“.

Sahabët janë kreu i këtyre tre brezave, për të cilët është dëshmuar për mirësi. Imam Ibën Kajim el Xheuzijeh ia ka bashkangjitur sahabët Kuranit dhe sunetit. A është kjo bashkangjitje që ai i bëri Kuranit dhe sunetit; opinion ixhtihad, apo thjesht një mendim i gabuar. Kjo sepse çdo njeri mund të gabojë?! Përgjigja për këtë është; jo. Ky nuk është një mendim e as ixhtihad i gabuar, por është i mbështetur në librin e Allahut dhe sunetin e të dërguarit të Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!).

Përsa i përket Kuranit, mund të përmendim fjalën e Zotit tonë në librin e Tij famëlartë, ku thotë: “E kush i kundërvihet të dërguarit pasiqë i është bërë e qartë e vërteta dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne e lëmë në atë që ka zgjedhur dhe e fusim në xhehenem. Sa përfundim i keq është ai.”

Nuk mjaftohet Zoti ynë në këtë ajet, -dhe nëse do ta bënte do të kishte të drejtë- duke thënë: E kush i kundërvihet të dërguarit pasiqë i është bërë e qartë e vërteta, Ne e lëmë në atë që ka zgjedhur… porse tha për një arsye të madhe që ne tani po nisim ta shpjegojmë dhe qartësojmë. Ai tha: “…dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve…”

“E kush i kundërvihet të dërguarit pasiqë i është bërë e qartë e vërteta dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, Ne e lëmë në atë që ka zgjedhur dhe e fusim në xhehenem. Sa përfundim i keq është ai.”

Ju lutem që ky ajet të ngulitet në mendjet dhe zemrat tuaja, e të mos harrohet për asnjë çast, sepse në të ndodhet e vërteta dhe e drejta ashtu siç ju po e shqiptoni. Kështu ju do të mund të shpëtoni nga të devijuarit majtas e djathtas, dhe nuk do të përziheni qoftë edhe sadopak me idetë e mendimet e ndonjërit prej grupeve të humbura. Profeti (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) thotë në një hadith të mirënjohur, dhe po mjaftohem të përmend prej tij atë pjesë që na intereson këtu, dhe që dëshmon për ato që po themi. Thotë: “… do të përçahet populli im në shtatëdhjetë e tri grupe; që të gjithë janë në zjarr, përveç njërit prej tyre. I thanë: Cili është ai (grup) o i dërguari i Allahut? Tha: ai është xhemati.”

Pra, xhemati është rruga e besimtarëve.

Hadithi, nëse nuk është shpallje e drejtpërsëdrejti e Allahut në zemrën e Profetit, atëherë është nxjerrë nga ajeti i mëparshëm; “… dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve…”. Nëse përfundimi është i tillë për atë që kundërshton të dërguarin e Allahut dhe ndjek rrugë tjetër nga ajo e besimtarëve, ai kërcënohet me zjarr. Atëherë vlen edhe e kundërta; kush ndjek rrugën e besimtarëve, atij i është premtuar xheneti pa asnjë pikë dyshimi. E pra, i dërguari i Allahut në përgjigje të pyetjes se cili është grupi i shpëtuar, tha; xhemati, ndërsa xhemati nuk është gjë tjetër veçse bashkësia e muslimanëve.

Në një transmetim tjetër të po këtij hadithi jepet po ky kuptim, madje ky transmetim shton edhe më tepër qartësinë e shpjegimit.

Profeti (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) përsëri në përgjigje të pyetjes se cili është grupi i shpëtuar, thotë; është ai që ndodhet në rrugën time dhe të shokëve të mi. Atëherë “dhe shokëve të mi” është rruga e besimtarëve.

Kur Ibën Kajimi tha; dhe (dija është çfarë) thonë sahabët, këtë nuk e nxorri nga diku tjetër veçse nga ajeti i sipërpërmendur dhe nga ky hadith. Po kështu, edhe nga hadithi i mirënjohur i Irbad bin Sarijes, nga i cili po mjaftohem vetëm me atë që përbën pjesën dëshmuese, ku Profeti (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) thotë: Ju e keni detyrim ta pasoni sunetin tim, dhe sunetin e halifëve të drejtë e udhëzues që vijnë pas meje.

Pra, edhe këtu kemi të njëjtën gjë si në hadithin dhe ajetin e mëparshëm. Profeti (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) nuk thotë; ju e keni detyrim sunetin tim dhe kaq, por ai i shtoi sunetit të tij sunetin e halifëve të drejtë. Që këtej mund të konkludojmë se feja mbështetet tek Kurani, suneti dhe rruga e të parëve tanë të mirë. Kjo është diçka mjaft e rëndësishme, veçanërisht në këtë kohë në të cilën po përplasen opinionet, mendimet dhe medh’hebet e po shtohen partitë e xhematet saqë shumë prej të rinjve muslimanë jetojnë të pavendosur e nuk dinë se në cilin xhemat të shkojnë apo cilin grup të ndjekin. Që këtu vjen përgjigja, në ajetin dhe dy hadithet e përmendura; ndiqni rrugën e besimtarëve, apo rrugën e besimtarëve në kohën e sotme? Përgjigja është; jo. Bëhet fjalë për rrugën e besimtarëve të kohës së parë, kohës së sahabëve, të parëve tanë të mirë. Ata meritojnë të jenë prijësat tanë të cilët duhet ti ndjekim, dhe askënd tjetër në faqe të tokës përveç tyre. Thirrja jonë ngrihet mbi tri shtylla; mbi Kuranin, sunetin dhe pasimin e të parëve tanë të mirë. Kushdo që pretendon se ndjek Kuranin dhe sunetin, por nuk ndjek të parët e mirë dhe këtë e tregon nëpërmjet veprave e ndoshta e shpreh dhe me gojën e tij, duke thënë; ata janë njerëz sikurse edhe ne jemi njerëz. S’ka dyshim se ky njeri do të jetë në rrugë të shtrembër e në humbje. Pse? Sepse ai nuk i mori parasysh këto argumente që iu përmendëm më sipër. A ndjek ai rrugën e besimtarëve? Natyrisht që jo. Kë ka ndjekur atëherë? Ka ndjekur mendjen e vet, për të mos thënë dëshirat dhe tekat e veta.

Mos vallë mendja e tij është e pagabueshme? Pa dyshim që jo. Atëherë ai padyshim që gjendet në një humbje të qartë.

Unë kam bindjen se shkaku i mospajtimeve të shumta të trashëguara mes fraksioneve të dikurshme dhe mospajtimeve të lindura në ditët e sotme, qëndron tek çështja e pasimit të të parëve tanë të mirë. Shumë pretendojnë se ndjekin Kuranin dhe sunetin, megjithatë shpesh po dëgjojmë të rinj të pavendosur që thonë; mor vëlla, këta thonë Kurani e suneti, edhe ata të tjerët thonë Kurani dhe suneti. Cili qenka gjykimi ndarës? U themi; ai është Kurani, suneti dhe metodologjia e të parëve tanë të mirë. Kushdo që mbështetet tek Kurani dhe suneti pa u mbështetur në rrugën e të parëve tanë të mirë, ai aspak nuk është mbështetur tek Kurani dhe suneti, por është mbështetur tek mendja, për të mos thënë tek tekat dhe dëshirat e tij personale. Unë e kam zakon që të jap disa shembuj për ta bërë sa më të qartë këtë çështje, madje këtë bazë të rëndësishme; dhe në rrugën e të parëve tanë të mirë.

Na transmetohet nga faruku, Omer bin Hatabi, i cili thotë; nëse ju polemizojnë ndjekësit e tekave dhe bidatit me Kuran, atëherë përgjigjuni atyre me sunet, sepse Kurani përmban mundësinë e këndvështrimeve të ndryshme.

Pse e tha Omeri këtë fjalë? Po ju them; për këtë arsye Allahu më i larti thotë në Kuran, duke iu drejtuar të dërguarit të Tij: “Dhe ta zbritëm ty Kuranin që t’ua shpjegosh njerëzve atë që u është zbritur atyre.”

A mundet një musliman arab, i cili mund të jetë Sibeuejhi (një nga dijetarët më të shquar të gjuhës arabe) i kohës së tij për shkak të njohjes së gjuhës arabe, të letërsisë dhe etikës së saj, i aftë ta kuptojë Kuranin pa pasur nevojë për udhëzimet e Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!)? Përgjigja është; jo. Në të kundërt fjala e Allahut; “Që t’ua shpjegosh njerëzve atë që u është zbritur atyre”, do të kishte qenë vetëm një tallje! Atëherë kushdo që mundohet të kuptojë Kuranin pa udhërrëfimin e Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), veçse ka rrëshqitur në një humnerë të thellë. A ka mundësi ky njeri që të kuptojë Kuranin dhe sunetin pa pasur nevojë për udhëzimin e sahabëve? Përgjigja është përsëri; jo. Kjo sepse ata janë që na i përcollën së pari fjalët e Kuranit, të cilin e zbriti Allahu në zemrën e Muhamedit, dhe së dyti na përcollën shpjegimin e tij i cili u përmend në ajetin e mëparshëm, dhe mënyrën se si ai e praktikoi Kuranin.

Këtu më duhet patjetër të qëndroj pak. Shpresoj që ky qëndrim të jetë i shkurtër. Sqarimi i Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) është tri llojesh; nëpërmjet fjalëve të tij, veprimeve dhe aprovimit të tij. Kush janë ata që na i transmetojnë fjalët e tij? Përgjigja është; shokët e tij. Kush na i transmeton aprovimin e tij? Përgjigja gjithashtu do të jetë; shokët e tij. Për këtë arsye ne nuk mund të shkëputemi nga kuptimi i Kuranit dhe sunetit duke u mbështetur vetëm në aftësitë tona gjuhësore. Kjo nuk do të thotë se s’kemi nevojë për gjuhën, jo. Ne jemi plotësisht të bindur se joarabët të cilët nuk e zotërojnë gjuhën arabe, kanë rënë në gabime të shumta, e veçanërisht në lidhje me këtë bazë të rëndësishme të fesë, duke mos u kthyer tek të parët tanë të mirë për të kuptuar Kuranin dhe sunetin. Me këtë nuk nënkuptoj mosmbështetjen tek gjuha, kjo është e pamundur, sepse nëse duam të kuptojmë fjalët e sahabëve patjetër duhet të kuptojmë gjuhën arabe.

Ashtu siç është e domosdoshme gjuha për njohjen e Kuranit dhe sunetit, po e njëjta domosdoshmëri vlen edhe për këtë pikë. Ajo që duam të shpjegojmë është se sqarimi i Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) i përmendur në ajetin e mësipërm, ndahet në tri lloje; fjalë, veprim dhe aprovim.

Po japim një shembull ose më tepër nëse është e nevojshme, për ta bërë sa më të qartë këtë lloj ndarjeje që është mjaft reale dhe plotësisht e drejtë, p.sh. kemi fjalën e Allahut, më të lartit: “Vjedhësit dhe vjedhëses u prisni duart.”

Shikoni tani se si nuk mund të mbështetemi vetëm tek gjuha në të komentuarit e Kuranit. Në pikëpamjen gjuhësore, vjedhës është kushdo që vjedh një mall nga një vend i ruajtur, çfarëdo qoftë ky mall; edhe pa ndonjë vlerë të veçantë, p.sh. vezë apo ndonjë qindarkë. Nga ana gjuhësore ky quhet vjedhës. I Lartësuari thotë: “Vjedhësit dhe vjedhëses u prisni duart.” A i pritet dora çdo njeriu që vjedh? Përgjigja është; jo. Përse? Sepse sqaruesi i cili mori përsipër këtë shpjegim, i dërguari i Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) na i ka bërë të qartë se kush janë ata vjedhës të cilëve u pritet dora, duke thënë: Nuk ka prerje (dore), përveçse për çerek dinari e sipër.

Kushdo që vjedh diçka me vlerë më të ulët sesa çereku i dinarit, edhe nëse nga ana gjuhësore quhet vjedhës, nga ana e sheriatit nuk llogaritet si vjedhës.

Që këtu arrijmë në një përfundim shkencor, me të cilin janë të panjoftuar shumë nga studentët e dijes. Ky përfundim na tregon se nuk kemi të bëjmë vetëm me gjuhën e trashëguar arabe, por kemi edhe gjuhën e sheriatit (terminologjinë legjislative), e cila na ka ardhur prej Allahut. Arabët që flisnin gjuhën në të cilën zbriti Kurani, ishin të panjohur me këtë lloj terminologjie. Kur thuhet vjedhës, nga ana gjuhësore përfshihet çdo vjedhës, por kur vjedhësi përmendet nga ana ligjore, nuk përfshihet çdo vjedhës por vetëm ai që vjedh çerek dinari e sipër.

Këtu kemi një shembull praktik se si ne s’mund të jemi të pavarur në të kuptuarit e Kuranit dhe sunetit, vetëm duke u mbështetur në njohjen e gjuhës arabe. Kjo është një mangësi që vihet re në shumë shkrimtarë të kohëve të sotme. Ata përdorin vetëm aftësitë e tyre njohëse të gjuhës arabe në interpretimin e ajeteve kuranore dhe haditheve profetike. I interpretojnë ato në mënyrë të atillë sa që në fund na ofrojnë tefsire të devijuara dhe me bidate, të panjohura më parë nga muslimanët. Për këtë arsye duhet të kuptojmë se thirrja e vërtetë e Islamit mbështetet në tri shtylla; Kuranin, sunetin dhe rrugën e ndjekur nga të parët tanë të mirë.

“Vjedhësit dhe vjedhëses…”; ky ajet nuk mund të komentohet sipas rregullave të gjuhës së folur, por sipas gjuhës së sheriatit, e cila thotë; Nuk ka prerje (dore), përveçse për çerek dinari e sipër.

Në vazhdim të ajetit të sipërpërmendur, Allahu thotë: “… u prisni duart!”, cila është dora sipas gjuhës? Sipas gjuhës, dora shtrihet nga shpatulla deri tek majat e gishtërinjve. Në ç’masë pritet? Këtë gjë e sqaroi i dërguari i Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) në veprimtarinë e tij. Ne nuk kemi ndonjë hadith që të na bëjë të ditur vendin e prerjes së dorës drejtpërdrejtë nga fjalët e tij, por kemi një shpjegim të mbështetur në vetë praktikën e Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!).

Si e njohëm ne këtë zbatim praktik? Prej të parëve tanë të mirë, shokëve të Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!). Ky pra, është lloji i dytë; shpjegimi me anë të praktikës.

Ndërsa lloji i tretë është aprovimi i Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) për diçka që as nuk ndalohet, e as nuk qortohet për të. Ky lloj aprovimi nuk është as fjalë e as vepër e tij, por është një veprim të cilin e kryen dikush tjetër, ndërsa reagimi i Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) për këtë konsiston në të vëzhguarit dhe në të aprovuarit e tij. Kur ai shikonte diçka dhe heshtte, aprovonte, kjo shndërrohej në diçka dhe tërhiqte vërejtje ndaj saj edhe nëse ajo bëhej nga ndonjëri prej sahabëve. Por kur vërtetohet se ai e ka ndaluar, atëherë kjo gjë e ndaluar e tij ndryshon plotësisht nga ajo që aprovonte.

Po jap një shembull; transmetohet nga Abdullah bin Omeri të ketë thënë: Pinim në këmbë e hanim në ecje e sipër në kohën e të dërguarit të Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!). Në këtë hadith, Abdullahu na tregon për të pirët duke qenë në këmbë dhe për të ngrënit duke ecur, si dhe na bën të ditur se kjo ndodhte në kohën e Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!). Cili pra është vendimi i sheriatit për këto dy gjëra? Nëse zbatojmë fjalët tona të mëparshme, le të mundohemi të nxjerrim normën e sheriatit për këtë gjë, natyrisht duke pasur parasysh diçka; njohjen e fjalëve të Profetit, praktikës dhe aprovimit të tij. Nëse i kthehemi sunetit të saktë në lidhje me çështjen e parë me të cilën sprovohen mjaft muslimanë, për të mos thënë shumica e tyre, duke kundërshtuar fjalët e Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) e që është të pirët në këmbë. Sahabët kanë pirë në këmbë, kanë mbajtur flori, kanë veshur mëndafsh. Këto janë të vërteta dhe nuk mund të mohohen. Por, a i aprovoi ato Profeti (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!)? Përgjigja është; disa i aprovoi, disa i ndaloi. Ajo që ndaloi u kategorizua tek të ndaluarat dhe ajo që aprovoi u klasifikua tek të lejuarat. E ndaloi pirjen në këmbë në mjaft hadithe në të cilët nuk dua të thellohem për të mos dalë nga tema dhe për arsye se kjo çështje kërkon një trajtim të veçantë. Më mjafton t’iu përmend një hadith të saktë, të cilin e transmeton imam Muslimi në të saktin e tij nga Enes bin Maliku se ka thënë: E ka ndaluar i dërguari i Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) të pirët në këmbë.

Në disa transmetime të tjera thuhet se i dërguari i Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) e ka qortuar të pirët në këmbë. Atëherë kjo gjë, siç mësojmë nga hadithi i Ibën Omerit që ndodhte në kohën e Profetit, u ndalua prej tij dhe u shndërrua kështu në një çështje të pezulluar përmes këtij ndalimi.

Përsa i përket pjesës së dytë të hadithit, që lidhet me të ngrënët në ecje, nuk na ka ardhur ndonjë ndalim nga ana e Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!). Kështu pra, nga ky aprovim përfituam një normë ligjore të sheriatit. Po mjaftohem me kaq për domosdoshmërinë e mbështetjes në të kuptuarit e Kuranit dhe sunetit me atë në të cilën gjendeshin të parët tanë të mirë.

Pra, në të kuptuarit e Kuranit dhe sunetit duhen evituar të mbështeturit vetëm në njohuritë personale të çdonjërit prej nesh, për të mos thënë në injorancën personale. Tani që u bë e qartë rëndësia e çështjes së të komentuarit të Kuranit, duhet realizuar vetëm në përputhje me metodologjinë e të parëve tanë të mirë. Le të kalojmë në një pikë tjetër.

Që në kohët e hershme muslimanët janë përçarë në rryma e grupime të ndryshme, siç mund të keni dëgjuar për mutezilitë, murxhitë, hauarixhët, zejditë pa përmendur shijat, rafidat etj. Nuk ka asnjë prej këtyre grupeve sado të humbur që të jenë, që të mos bashkohen me pjesën tjetër të muslimanëve në parimin se; ne mbështetemi në Kuran dhe sunet. Asnjë prej tyre nuk thotë se nuk mbështetet në këto dy parime, sepse nëse dikush do ta thonte këtë, do të dilte tërësisht prej islamit. Atëherë, përse gjithë kjo përçarje përderisa të gjithë pretendojnë se bazohen tek Kurani dhe suneti?

Kjo mbështetje nuk mund të konceptohet e shkëputur nga shtylla e tretë; të parët tanë të mirë, duke vënë në dukje edhe diçka tjetër. Atë se suneti ndryshon shumë nga Kurani fisnik, për vetë faktin se Kurani është i ruajtur dhe i mbledhur ndërmjet dy kapakëve të fletëve ku është shkruar, siç e dinë të gjithë. Ndërsa suneti, së pari duhet thënë se është i shpërndarë nëpër qindra libra, për të mos thënë mijra, një pjesë e madhe e të cilëve vazhdojnë të jenë në një botë të panjohur, në botën e dorëshkrimeve (të pabotuara).

Së dyti edhe librat e njohur sot përmbajnë hadithe të sakta dhe të dobëta. Ata të cilët bazohen tek suneti, qofshin nga ata që i përkasin pasuesve të sunetit dhe në atë në të cilën ishin të parët tanë të mire, apo qofshin nga grupet e tjera, shumë prej tyre nuk e dallojnë dot sunetin e saktë nga ai i dobët dhe bien në kundërshtim me Kuranin dhe sunetin për shkak të mbështetjes tek hadithet e dobëta apo të shpikura. Ajo çka dua të them është se disa prej grupeve të cilat i përmendëm pak më parë, mohojnë disa të vërteta nga Kurani dhe nga suneti profetik. Këtë gjë e kanë bërë më parë, madje dhe sot e kësaj dite. P.sh. Kurani famëlartë u tregon dhe i përgëzon besimtarët me një mirësi mjaft të madhe, të cilën do ta arrijnë ditën kur do të takojnë Allahun e Madhëruar, në xhenetin e mrekullueshëm ku Ai do tu shfaqet atyre. Besimtarët do ta shohin Atë, siç thotë një nga dijetarët selefij: Do ta shohin besimtarët (Allahun) pa mënyrë sesi dhe pa përngjasim dhe pa shëmbëllim (me askë).

Për këtë ekzistojnë fakte në Kuran dhe me dhjetëra fakte në hadithet e Profetit (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!). Si mundën që ta mohonin këtë mirësi disa prej sekteve të djeshme dhe të sotme? Përsa u përket të djeshmëve, ata ishin mutezilitë. Mesa di unë, sot nuk ekziston asnjë grup në faqe të dheut që të shprehet; ne jemi mutezilitë, ne jemi në rrugën e mutezilive. Unë kam parë një njeri të çmendur i cili deklaronte se ishte mutezili dhe mohonte disa të vërteta të fesë, sepse i ishte mbështetur mendjes së vet. Mutezilitë e mohuan këtë mirësi dhe thanë me mendjet e tyre të dobëta se është e pamundur të shikohet Allahu, më i Larti. Çfarë bënë? A e mohuan Kuranin? Allahu thotë në Kuranin famëlartë: “Atë ditë do të ketë fytyra të ndriçuara që tek Zoti i tyre shikojnë.”

A e mohuan këtë ajet? Jo, nëse do ta mohonin do të bënin kufër e do të dilnin nga islami, mirëpo deri më sot pasuesit e vërtetë të sunetit i kanë gjykuar mutezilitë si të humbur e të devijuar. Nuk i shohin ata jashtë islamit, sepse ata nuk e mohuan këtë ajet, por mohuan kuptimin e tij të vërtetë, kuptim të cilit i ka ardhur shpjegimi në sunet, siç do ta sqarojmë më poshtë.

Allahu i Madhëruar na bën të ditur për besimtarët që do të jenë në xhenet; ” Atë ditë do të ketë fytyra të ndriçuara që tek Zoti i tyre shikojnë.” Ata e interpretuan dhe e shtrembëruan atë, besuan tek fjalët e tij dhe e mohuan kuptimin e tij.

Dijetarët thonë se fjalët janë ndërtime kuptimore, dhe nëse u besojmë fjalëve e mohojmë kuptimin e tyre, atëherë ç’vlerë ka? Përse këta njerëz e mohuan këtë lloj shikimi? Sepse mendjet e tyre u treguan shumë të ngushta që të përfytyrojnë e imagjinojnë se ky njeri i krijuar e i pafuqishëm, do të jetë i aftë të shohë Allahun pa pengesë, ashtu siç e patën kërkuar çifutët nga Musai. Allahu tregoi paaftësinë e tyre nëpërmjet historisë së mirënjohur, kur thotë: “Shiko tek kodra! Nëse do të qëndrojë në vendin e saj, atëherë do të më shohësh.”

Mendjet e tyre nuk mund ta pranonin këtë gjë, prandaj u detyruan të luanin me tekstin kuranor dhe ta interpretonin atë. Pse? Sepse besimi i tyre tek e fshehta ishte i dobët, e besimi tek mendjet e tyre ishte shumë më i fortë se besimi i së fshehtës për të cilën jemi urdhëruar në hyrje të sures Bekare: “Elif, lam, mim. Ky është libri në të cilin nuk ka dyshim; udhëzues për të devotshmit, -kush janë ata? -ata të cilët besojnë tek e fshehta.”

Allahu është më i fshehti i çdo fshehtësie dhe çfarëdo që të na thotë rreth vetvetes, nuk na mbetet tjetër veçse ta pranojmë e besojmë, për arsye se aftësitë tona perceptuese janë shumë të ngushta e të mangëta. Mutezilitë nuk e pranuan këtë të vërtetë, e si pasojë kundërshtuan mjaft të vërteta fetare, prej tyre edhe fjalën e Allahut që thotë: “Atë ditë do të ketë fytyra të ndriçuara që tek Zoti i tyre shikojnë.”

Gjithashtu, edhe ajeti tjetër i cili mund të keqinterpretohet më lehtë sesa ajeti i mëparshëm nga këta lloj njerëzish, fjala e Allahut që thotë: “Atyre që bëjnë vepra të mira u takon e mira e edhe më tepër.”

Atyre që bëjnë vepra të mira u takon e mira, -d.m.th. xheneti, -e edhe më tepër, -d.m.th. të shikuarit e Allahut në botën tjetër. Në këtë mënyrë ka ardhur hadithi në të saktin e Muslimit me zinxhir të saktë nga Sad bin ebi Uekas, i cili ka thënë: I dërguari (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) ka thënë; atyre që bëjnë vepra të mira u takon e mira, -pra xheneti, -e edhe më tepër, -pra shikimi i Allahut.

Ndërsa mutezilitë e mohuan këtë, po ashtu edhe shijat të cilët kanë besim të njëjtë me atë të mutezilive. Ata mohuan shikimin e Allahut që tregohet shumë qartë në ajetin e parë dhe të dytë. Për më tepër, që nga Profeti (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) janë transmetuar kaq shumë hadithe të sakta për këtë temë, saqë është e pamundur të vihet në dyshim. Interpretimi i tyre (i gabuar) i Kuranit i shtyti ata në mohimin e haditheve të sakta të Profetit(Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!), dhe kështu dolën nga të qënit prej grupit të shpëtuar.

Në atë, në të cilën jam unë dhe shokët e mi. Profeti (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) ishte i besimit se besimtarët do ta shohin Zotin e tyre, siç thotë në hadithin e transmetuar në të saktin e Buhariut dhe Muslimit nga një grup shokësh të Profetit, siç janë Ebu Seid el Hudrij, Enes bin Malik etj. I dërguari i Allahut (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) tha: Ju me të vërtetë do ta shihni Zotin tuaj në ditën e kiametit, ashtu siç e shihni hënën natën kur ajo është e plotë. Nuk do të shtyheni për ta parë Atë.

E pra, kuptimi është se nuk do të dyshoni në të parit e Tij, ashtu siç nuk dyshoni në të parit e hënës kur ajo është e plotë e në qiell nuk ka re që ta pengojnë. Ata i mohuan këto hadithe me mendjet e tyre, e kështu as nuk iu bindën atyre e as nuk i besuan ato, për shkak të besimit të tyre të dobët. Ky shembull është një fakt se si kanë gabuar në të kaluarën disa grupe, dhe po të njëjtën gjë po e bëjnë edhe sot e kësaj dite hauarixhët e prej tyre grupi ibadijeh, të cilët kohët e fundit janë bërë aktivë në thirrjen e tyre të humbur. Ata sot kanë publikime e predikime, me të cilat po ringjallin shtrembërimet e vjetra ku qëndronin hauarixhët e hershëm, prej tyre edhe këtë që përmendëm; shikimin në Allahun e Madhëruar.

Tani po u jap një shembull tjetër aktual; kadjanitë, ndoshta keni dëgjuar për ta. Këta njerëz thonë ashtu siç themi edhe ne; dëshmoj se nuk ka zot të adhuruar me të drejtë përveç Allahut, dhe dëshmoj se Muhamedi është rob dhe i dërguar i Tij, falin pesë kohët e namazit, po ashtu edhe namazin e të xhumasë, kryejnë haxhin në Meke, në pamje të parë nuk vëren ndonjë dallim mes tyre e mes nesh. Ata duken si muslimanët, por neve na kundërshtojnë në shumë pika të besimit. Prej këtyre pikave është edhe ajo se ata thonë që profetësisë nuk i është mbyllur dera. Thonë se pas Muhamedit do të vinë profetë të tjerë dhe pretendojnë se njëri prej tyre ka ardhur në Kadjan, provincë e Indisë. Kush nuk beson në këtë profet, sipas tyre është jobesimtar. Si guxojnë ta thonë një gjë të tillë kur ajeti kuranor është mjaft i qartë: “… porse (Muhamedi është) i dërguari i Allahut dhe vula e profetëve.”

Si kanë mundur ta thonë një gjë të tillë kur transmetohen kaq shumë hadithe të sakta, ku thuhet; nuk ka profet tjetër pas meje? E pra, ata e interpretuan Kuranin dhe sunetin duke mos e komentuar ashtu siç e komentuan të parët tanë të mirë. Pa pasur asnjë lloj mosmarrëveshjeje gjatë historisë së tyre, muslimanët kanë qenë të një mendimi në lidhje me këtë pikë, derisa na erdhi ky mashtrues i humbur me emrin Mirza gulam Ahmed el Kadjani, i cili pretendonte se ishte profet. Ky njeri ka një histori të gjatë por vendi nuk na i lejon të merremi me të. Pas këtij njeriu u vetmashtruan shumë prej atyre që s’kishin dije për këto të vërteta (Kuranin, sunetin dhe rrugën e të parëve), të cilat janë pengesë për muslimanin për të mos devijuar majtas e djathtas, siç devijuan kadjanitë me gënjeshtarin e madh të tyre, i cili shtirej sikur ishte profet.

Por çfarë bënë me ajetin: “… porse (Muhamedi është) i dërguari i Allahut dhe vula e profetëve”? thanë se “vula e profetëve” nuk ka kuptimin se nuk ka profet tjetër pas tij, por kuptimi i saj është “bukuria e profetëve”, ashtu sikurse unaza është bukuria e gishtit, po ashtu edhe Muhamedi (Paqja dhe lavdërimet e Allahut qofshin me të!) është bukuria e profetëve. Pra, ata nuk e mohuan ajetin dhe nuk thanë që këtë ajet nuk e ka zbritur Allahu në zemrën e Muhamedit, por mohuan kuptimin e tij të vërtetë. Atëherë, ç’vlerë ka besimi tek fjalët pa i besuar kuptimet e vërteta të tyre? Nëse në këtë të vërtetë nuk ka pikë dyshimi, atëherë cila është rruga për të arritur në njohjen e kuptimeve të vërteta që i përkasin Kuranit e sunetit? E njohët pra rrugën; ajo nuk duhet të mbështetet vetëm tek njohuritë, traditat, zakonet, apo medh’hebet që kemi, por siç thuhet, -dhe me këtë po i mbyll edhe fjalët e mia- të gjitha mirësitë vinë nga ndjekja e të parëve, ndërsa të gjitha të këqijat shkaktohen nga bidatet e të mëvonshmëve.

Shpresoj që të gjitha këto që iu thamë të përbëjnë një rikujtesë për atë që ka arsye, që na dëgjoi me vëmendje dhe vet është dëshmitar për këtë.

Përktheu Justinian Topulli